حقوق جزایی اسلام نسخه متنی

اینجــــا یک کتابخانه دیجیتالی است

با بیش از 100000 منبع الکترونیکی رایگان به زبان فارسی ، عربی و انگلیسی

حقوق جزایی اسلام - نسخه متنی

مرکز تحقیقات اسلامی سپاه

| نمايش فراداده ، افزودن یک نقد و بررسی
افزودن به کتابخانه شخصی
ارسال به دوستان
جستجو در متن کتاب
بیشتر
تنظیمات قلم

فونت

اندازه قلم

+ - پیش فرض

حالت نمایش

روز نیمروز شب
جستجو در لغت نامه
بیشتر
توضیحات
افزودن یادداشت جدید

در اين مثال ، مباشر جرم ، به جهت جهل و ناآگاهى از حال سبب ، ضعيف مى باشد.

از اين رو سبب جرم ، ضامن است .(217)

2- اجتماع دو سبب

گاهى دو سبب باهم جمع مى شوند، قاعده كلى آن به شرح زير است :

هرگاه دو سبب با هم جمع شوند، آن سببى كه بيش از ديگرى (در تحقق جرم ) تأ ثير داشته ، ضامن است ، هر چند
كه پس از آن پديد آمده باشد. به عنوان مثال :

الف- كسى چاهى در راه حفر كند و ديگرى سنگى در كنار آن بگذارد و شخص سوّمى پايش به آن سنگ بخورد و در
چاه سقوط كند، كسى كه سنگ دركنار چاه گذاشته ، ضامن است .

ب- اگر ديگرى كاردى در چاه نصب كند و كسى به چاه و روى كارد بيفتد، كسى كه آن چاه را كنده ، ضامن است .

ج- اگر كسى سنگى در راه بگذارد و ديگرى سنگى پشت آن قرار دهد، سپس پاى شخص سوّمى به سنگى بخورد و روى
سنگ ديگر سقوط كند، ضمان ، تنها به عهده گذارنده سنگى است كه پا به آن گير كرده است .

موارد ياد شده در صورتى بود كه هر دو تعدّى كرده باشند، ولى اگر يكى از آنها متجاوز باشد، تنها او
ضامن خواهد بود. چنانچه اگر كسى سنگى را در ملك خود قرار دهد و شخص متجاوزى چاهى حفر كند و سوّمى پايش
به سنگ بلغزد و در چاه سرنگون گردد، در اين صورت شخص متجاوز كه آن چاه را كنده ، ضامن است .(218)

شركت در جرم (219)
هرگاه دو، يا چند نفر به كمك يكديگر جرمى را مرتكب شوند، همه آنها شريك جرم شمرده مى شوند و ضامنند
وبه كيفرى فراخور جرم ، محكوم مى شوند.

(اگر دو نفر يا بيشتر به شراكت همديگر سنگى را (جلوى پاى ديگرى ) بگذارند، همگى ضامن و مسؤ ولند وظاهر
آن است كه بطور يكسان مسؤ ولند، هر چند از نظر نيرو با هم مختلف باشند.) (220)







1- تحريرالوسيله ، ج 2، ص 455، 508 و 553، چاپ نجف .

2-مقارنه و تطبيق در حقوق جزاى عمومى اسلام ، عليرضا فيض ، ج 1، ص 56، وزارت ارشاد اسلامى .

3-همان [اقتباس ].

4-المستصفى ، غزالى ، ج 1، ص 287، چاپ مصر.

5-وسائل الشيعه ،ج 18، ص 308، بيروت .

6-حديد (57)، آيه 17 (خداوند زمين را پس از مردنش زنده مى كند).

7-وسائل الشيعه ، ج 18 ، ص 308.

8-الاحكام السلطانيه ، ماوردى ، ص 192.

9-ر.ك . التشريع الجنايى الاسلامى ، عبدالقادر عوده ، ص 102 ، مؤ سسه انتشارات بعثت .

10-تحرير الوسيله ، ج 2 ، ص 477 (الخامس ) .

11-مـجمع البحرين ، شيخ فخرالدين طريحى ، ج 4 ، ص 180 ، مكتبْ المرتضويه .

12-بقره (2) ، آيه 179 .

13-تحرير الوسيله ، ج 2 ، ص 508 .

14-اسرأ (7) ، آيه 33 .

15-نسأ (4) ، آيه 93 .

16-وسائل الشيعه ، ج 19 ، ص 4 .

17-تحرير الوسيله ، ج 2 ، ص 508 ، مسأ له 1 .

18-همان .

19-همان ، ص 509 ، مسأ له 2ـ3 .

20-همان ، ص 514 ، مسأ له 34 .

21-تحريرالوسيله ، ج 2 ، ص 517 ، مساله 45 .

22-پـرداخـت ديـه بـايـد قـبـل از قـصـاص بـه عمل آيد (همان ، ص 518 ، مساله 50 .)

23-همان ، ص 516 ـ 517 ، مسأ له 44 .

24-همان ، ص 518 ، مسأ له 48 .

25-همان ، مسأ له 49 .

26-تحرير الوسيله ، ج 2 ، ص 519 .

27-همان .

28-تحريرالوسيله ، ج 2 ، ص 520 ، مسأ له 4 .

29-همان ، ص 521 .

30-عاقله ـ كه بحث آن در ديات خواهد آمد ـ خويشاوندان ذكور پدرى را مى گويند.

31-همان ، ص 522 .

32-همان .

33-همان ، ص 523.(يعنى اگر كس ‍ ديگرى را بر اثر قصاص ، يـا در مـقـام دفـاع از مـال ، جان و ناموس كشته باشد، قصاص نمى شود.)

34-تحريرالوسيله ، ج 2 ، ص 524 .

35-همان ، ص 525 .

36-مجمع البحرين ، ج 6 ، ص 138 ، واژه قسم .

37-تحرير الوسيله ، ج 2 ، ص 527 .

38-همان ، ص 528 .

39-مائده (5) ، آيه 45 .

40-تحرير الوسيله ، ج 2 ، ص 540 ، مسأ له 1 .

41-تحريرالوسيله ، ج 2 ، ص ‍ 540 ، مسأ له 2 .

42-همان ، مسأ له 4 .

43-همان ، ص 541 ، مسأ له 6 .

44-همان ، ص 550 .

45-همان ، ص 542 ، مسأ له 9 .

46-تحرير الوسيله ، ج 2 ، ص 542 ، مسأ له 14 .

47-همان ، ص 544 ، مسأ له 18 .

48-همان ، ص 545 ، مسأ له 20.

49-همان ، مسأ له 21 .

50-همان ، مسأ له 24 .

51-همان ، ص 546 ، مسأ له 28 .

52-همان ، مسأ له 29 .

53-همان ، مسأ له 30 .

54-تحريرالوسيله ، ج 2 ، ص 547 ، مسأ له 31 .

55-همان ، مسأ له 33 .

56-تحريرالوسيله ، ج 2 ، ص 553 .

57-نسأ (4) ، آيه 92 .

58-ر.ك . وسائل الشيعه ، ج 19 ، ص 25 ، اقتباس از دو حديث .

59-تـحريرالوسيله ، ج 2 ، ص 553 ـ 554 ، مسأ له 2 و 4 و ص 508 ـ 509 ، مساله 1 ـ 3 .

60-تحرير الوسيله ، ج 2 ، ص 554 ، مسأ له 5 .

61-همان ، مسأ له 6 .

62-مـجـمـوعـه كـامـل قوانين و مقررات جزايى با آخرين اصلاحات و الحـاقـات 1371 ، غـلامـرضـا حجتى اشرفى ، تبصره 3 ماده 295 قانون مجازات اسلامى ، نشر گنج دانش .

63-تحرير الوسيله ج 2 ، ص 554 ، مسأ له 7 .

64-جـهـت تـوضـيح بيشتر به تحريرالوسيله ، ج 2 ، ص 533 ـ 534 ، مسأ له 1 و 2 رجوع شود.

65-همان ، ص 557 ، مسأ له 15 .

66-همان ، ص ‍ 558 ، مسأ له 22 .

67-همان ، ص 554 ، مسأ له 1 .

68-همان .

69-همان ، ص 555 ، مسأ له 7 .

70-همان ، ص 556 ، مساله 12 .

71-همان ، مساله 13 ـ 14 .

72-تحريرالوسيله ، ج 2 ، ص 556 ، مساله 14 .

73-همان ، ص 557 ، مساله 15 ـ 16 .

74-همان ، ص 556 ، مساله 13 .

75-همان ، ص 557 ، مساله 19 .

76-همان ، مسأ له 22 .

77-ر.ك . مجموعه كامل قوانين و مقررات جزايى با آخرين اصلاحات و الحـاقـات 1371 ، تـبـصـره 3 ماده 295 قانون مجازات اسلامى . 78-مجمع البحرين ، ج 5 ، ص 427 .

79-تحريرالوسيله ، ج 2 ، ص 599 .

80-ر.ك . تـحـريرالوسيله ، ج 2 ، ص 602 ، مسأ له 3 و 7 و نيز (كتاب ربا، بانك و بيمه )، شهيد مرتضى مطهرى (ره ) ص 322 ـ 326 .

81-ر . ك : همان ، مسأ له 3 .

82-حـضـرت عـلى عـليـه السـلام در ايـن حـديـث بـه يـكـى از عـلل تـشـريـع ديـه عاقله اشاره كرده كه عبارت است از: حفظ احترام خون مسلمانان و پرداخت ديه مناسب آنها.

83-تحرير الوسيله ، ج 2 ، ص 599 ، مسأ له 2 .

84-همان ، ص 600 ، مسأ له 5 .

85-تحريرالوسيله ، ج 2 ، ص 600 ، مسأ له 6 .

86-همان ، مسأ له 9 .

87-همان ، مسأ له 12 .

88-همان ، ص 601 ، مسأ له 13 .

89-همان ، مسأ له 14 .

90-ر.ك . فرهنگ معارف اسلامى ، ج 1 ، واژه ارش (اقتباس ) .

91-تحرير الوسيله ، ج 2 ، ص 570 .

92-مـهـر المـثـل يـعـنـى مـقـدار مـهـريـه زنـان مثل او .

93-تحرير الوسيله ، ج 2 ، ص 570 ـ 571 ، مسأ له 1 ، 5 و 6 .

94-همان ، ص 571 ، مسأ له 3 .

95-همان ، مسأ له 1 .

96-همان ، مسأ له 7 و 8 .

97-همان ، ج 2 ، ص 572 ، مسأ له 1 ، 2 و 4 .

98-همان ، ص 572 ـ 573 ، مسأ له 1 ، 2 و 4 .

99-تحريرالوسيله ، ج 2 ، ص 573 ـ 574 ، مسأ له 1 و 2 .

100-تحريرالوسيله ، ج 2 ، ص 574 ، مسأ له 2 .

101-احـتـيـاط ايـن اسـت كـه بـراى لب پايين ششصددينار وبراى قـطـع قـسـمـتـى ازآن بـه نـسـبـت مـسـاحـت آن ازنـظـر طول وعرض محاسبه گردد.

102-تحرير الوسيله ، ج 2 ، ص 574 ، مسأ له 1 ، 3 و 4 .

103-تحرير الوسيله ، ج 2 ، ص 575 ، مسأ له 1 .

104-حـروف مـعـجـم در عربى 28 حرف است و ديه بر آنها تقسيم مـى شـود و حـروف معجم غيرعربى ـ هر زبانى كه باشد ـ ظاهر آن است كه بطور مساوى بر آنها توزيع مى شود.

105-همان ، مسأ له 2 .

106-همان ، مسأ له 4 .

107-همان ، مسأ له 5 .

108-همان مسأ له ، ص 576 ، مسأ له 8 .

109-همان ، ص 575 ، مسأ له 1 .

110-همان ، مسأ له 2 .

111-آنها عبارتند از دندانهاى پيشين ، رباعى و انياب .

112-تحريرالوسيله ، ج 2 ، ص 576 ، مسأ له 1 .

113-همان ، مسأ له 3 .

114-همان ، مسأ له 2 .

115-تـحـريرالوسيله ، ج 2 ، ص 577 ، مسأ له 1 . ( حضرت امام (ره ) مـى فـرمـايـد: در ايـن دو صـورت (دوم وسـوم ) قول به ارش گرفتن -چنان كه بعضى از فقها مى گويند -بعيد نيست .)

116-همان ، ص 578 ،مسأ له 2 .

117-همان ، مسأ له 1 .

118-همان ، مسأ له 1 و 2.

119-تحرير الوسيله ، ج 2 ، ص 579 ، مسأ له 1.

120-خواه مادرزادى باشد يا عارضى .

121-همان ، مسأ له 3 .

122-همان ، مسأ له 5 .

123-همان ، مسأ له 2 .

124-تحرير الوسيله ، ج 2 ، ص 580 ، مسأ له 1 .

125-همان ، مسأ له 2.

126-همان ، مسأ له 6 .

127-همان ، ص 581 ، مسأ له 4 .

128-همان ، ص 580 ، مسأ له 1 .

129-باقى ماندن آثارشكستگى به اين است كه مثلا بر راه رفتن جـز بـه وسـيله عصا توانايى پيدانكند يا توانايى جنسى اوازبين برود و ... .

130-همان ، مسأ له 2 .

131-همان ، ص 581 ، مسأ له 3 .

132-فرهنگ فارسى عميد ، واژه نخاع .

133-تحرير الوسيله ، ج 2 ، ص 581 ، مسأ له 1 .

134-همان ، مسأ له 2 .

135-همان ، مسأ له 1 .

136-همان ،مسأ له 2 .

137-همان ، ص 582 ،مسأ له 4 .

138-همان ،مسأ له 5 .

139-همان ،مسأ له 3 .

140-تحريرالوسيله ، ج 2 ، ص 582 ،مسأ له 1 .

141-همان ، مسأ له 2 .

142-همان ، مسأ له 3.

143-همان ، ص 583 ، مسأ له 1و3 .

144-تحريرالوسيله ، ج 2 ، ص 584 ، مسأ له 4.

145-همان ، ص 585 ، مسأ له 2.

146-همان ، ص 584 ، مسأ له 1.

147-همان ، ص 585 ، مسأ له 1 .

148-تحريرالوسيله ، ج 2 ، ص 585 ، مسأ له 3 .

149-همان ، مسأ له 1.

150-همان .

151-فرهنگ فارسى عميد، واژه ترقوه .

152-همان ، ص 586 ، مسأ له 1و2.

153-تـحـريـرالوسـيـله ، ج 2 ، ص 586 ، الاول .

154-همان ، ص 587 (الثالث ) .

155-همان .

156-تحريرالوسيله ، ج 2 ، ص 594 ـ 595 .

157-تحريرالوسيله ، ج 2 ، ص 595 ، مسأ له 4 .

158-ديـه جـنـيـن بـه كـسـانـى مـى رسـد كـه از مال او ارث مى برند ( ر . ك . جواهر الكلام ، ج 43 ، ص 374 ) .

159-تحريرالوسيله ، ج 2 ، ص ‍ 597 .

160-همان ، ص 598 ، مسأ له 5 .

161-در اين صورت بعيد نيست كه ديه ساقط باشد، با اشكالى كه دارد.

162-همان ، ص 624 ، مسأ له 1ـ4.

163-همان ، ص 599 ، مسأ له 11 .

164-تحرير الوسيله ج 2 ، ص 587 .

165-همان ، مسأ له 1 .

166-همان ، ص 588 ، مسأ له 4 .

167-تحريرالوسيله ، ج 2 ، ص 588 ، الثانى .

168-همان ، مسأ له 2 .

169-همان .

170-همان ، ص 589 ،الثالث .

171-همان ، ص 590 ، مسأ له 1 .

172-همان ، مسأ له 2 .

173-همان ، ص 591 ، الرابع .

174-همان ، ص 592 ، مسأ له 5 .

175-تحريرالوسيله ، ج 2 ، ص 592 ، الخامس .

176-همان ، مسأ له 3 .

177-همان ، ث 593 ، الثامن .

178-همان .

179-همان ، مسأ له 1 .

180-همان ، مسأ له 2 .

181-همان ، ص ‍ 592 ، السادس .

182-تحريرالوسيله ، ج 2 ، ص 592 ، السابع .

183-ر . ك . تحريرالوسيله ، ج 2 ، ص 324 ، مسأ له 15 ـ 16 .

184-همان ، ص 603 (الاول ) .

185-تـحـريـرالوسـيـله ، ج 2 ، ص 603 (الاول ) .

186-همان .

187-همان ، (الثانى ) .

188-همان ، ص 604 ، مسأ له 4 .

189-منظور از قفير دراينجا مقدار گندمى است كه از 144 ذرع زمين بـرداشـت مى شود، چنانكه منظور از جريب نيز مقدار گندمى است كه از هزار متر مربع زمين برداشت مى شود.

190-تحريرالوسيله ، ج 2 ، ص 604 ، (الثالث ).

191-همان ، مسأ له 6 .

192-همان ، ( فرع الاول ).

193-همان ، ص 605 ، (فرع الثانى ) .

194-ر . ك . مـقـارنـه و تـطـبـيـق در حـقوق جزايى عمومى اسلامى ، عليرضا فيض ، ج 1 ، ص 235 ـ 250 .

195-تحريرالوسيله ، ج 2 ، ص 25 ، مسأ له 1 .

196-تحريرالوسيله ، ج 2 ، ص 560 ، مسأ له 1 .

197-همان ، مسأ له 2 .

198-همان ، مسأ له 3 .

199-ر . ك . جواهرالكلام ، ج 43 ، ص 44 ، بيروت .

200-تحريرالوسيله ، ج 2 ، ص 560 ، مسأ له 4 .

201-تـوضـيـح المـسـائل ، امـام خـمينى (ره ) مسأ له 2205 ، آستان قدس رضوى .

202-توضيح المسائل ، مسأ له 2206 .

203-وسائل الشيعه ، ج 19 ، ص 195 .

204-تحرير الوسيله ، ج 2 ، ص 562 ، مسأ له 10 .

205-همان ، مسأ له 14 .

206-تـحـريـرالوسـيـله ، ج 2 ، ص 563 ، مـسأ له 15 (تذكر اين نكته ضرورى است . مسائل مربوط به تصادفات ، شقوق مختلفى دارد و بـررسـى كـيـفـيـت جـرم و ضـمانت تابع نظر كارشناس ‍ مى باشد . )

207-هـمـان ، ص 564 ، مـسأ له 18 ( در اين زمينه به داستانى در كتاب وسائل الشيعه ، ج 19 ، ص 36 رجوع شود ).

208-همان ، قبل از مسأ له 1 ، (با كمى تغيير ).

209-تحريرالوسيله ، ج 2 ، ص 564 ، مسأ له 1 .

210-همان ، مسأ له 3 .

211-وسائل الشيعه ، ج 19 ، ص 180 .

212-تحريرالوسيله ، ج 2 ، ص 565 ، مسأ له 5 .

213-همان ، ص 267 ، مسأ له 11 .

214-تحريرالوسيله ، ج 2 ، ص 565 ، مسأ له 6 .

215-تحريرالوسيله ، ج 2 ، ص 569 ، مسأ له 1 .

216-همان ، ص 560 ، مسأ له 1 .

217-ر . ك : جواهر الكلام ، ج 43 ، ص 143 .

218-تحريرالوسيله ، ج 2 ، ص 560 ، مسأ له 2 .

219-نـمـونـه اى از شـركـت در جـرم در درسهاى گذشته با عنوان (شركت در قتل ) بيان شد.

220-همان ، مسأ له 4 .

/ 28