نماز و بازار

رجال لا تلهيهم تجارة و لا بيع عن ذكر الله و اقام الصّلوة و ايتاء الزّكوة يخافون يوماً تتقلّب فيه القلوب و الابصار.

مرداني كه نه تجارت و نه معامله آنها را از ياد خدا و برپا داشتن نماز و اداي زكات غافل نمي كند.« نور ، 37»

ـ ذكر اين نكته نيز لازم است كه در اين آيه هم (تجارت) آمده است و هم (بيع) با اين كه به نظر مي رسد هر دو يك معني داشته باشد، ولي ممكن است تفاوت اين دو از اين نظر باشد كه تجارت اشاره به يك كار مستمر و مداوم است. ولي بيع براي يك مرحله و به صورت گذرا است.

ـ آنها پيوسته از روز قيامت و دادگاه عدل پروردگار كه از شدّت وحشتش دلها و چشمها در آن دگرگون مي شود بيمناكند (توجّه داشته باشيد جمله (يخافون) دارد خوف و ترسي كه آنان را به انجام مسؤوليتها و رسالتها وادار مي كند).

ـ در حديث ديگري نقل شده كه درباره اين گروه از مردان الهي كه پاسدار وحي و هدايتند فرمود:«هم التجار الذين لا تلهيهم تجارة و لا بيع عن ذكر الله اذا دخل مواقيت الصلوة وا الي الله حقّه فيها»:آنها تاجراني هستند كه تجارت و بيع آنان را از ياد خدا غافل نمي سازد، هنگامي كه وقت نماز داخل مي شود حقّ آن را اداء مي كنند.[1]

مراد به اقامه نماز و ايتاء زكاة آوردن همه اعمال صالحه است كه خداي تعالي بندگان را بدانها مأمور كرده، كه در زندگي دنيايشان انجام دهند، اقامه نماز وظايف عبوديّت براي خدا سبحان را ممثل مي كند، و ايتاء زكات وظايف او را نسبت به خلق ممثل مي سازد، چون نماز و زكات هر يك در باب خود ركني هستند.

در اين خانه ها مردمي كه تجارت و بيع، آنها را از ياد خدا و اقامه نماز و دادن زكات ، يا پاك ساختن عمل ، باز نمي دارد، صبح و شام خدا را تسبيح مي كنند. گفته اند: مقصود از تسبيح كردن، نماز خواندن است، زيرا هر تسبيحي در قرآن نماز است.

ـ برخي گفته اند: مقصود از تسبيح كردن، تنزيه و پاك شمردن خداست، در ذات و افعالش از همه نقايص.

از امام صادق و پدرش ـ عليهما السّلام ـ روايت است كه: اينها مردمي هستند كه وقت نماز تجارت را ترك كرده، به نماز روي مي آورند و اجر آنها از كسي كه تجارت كند، بزرگتر است.[2]

اثر ذكر خدا در بازار

امام صادق ـ عليه السّلام ـ فرمودند: «من ذكر الله عزّوجلّ في الاسواق غفر الله له بِعَدَد اهلها»[3]

كسي كه در بازار به ياد خدا باشد، خداوند به عدد اهل بازار او را مشمول غفران و بخشش خود قرار مي دهد.و همچنين آن حضرت فرمودند:«من قال في السّوق اشهد ان لا اله الاّ الله و اشهد انّ محمّدا عبده و رسوله كتب الله له الف حسنة»[4]كسي كه در بازار ذكرش شهادتين باشد خداوند براي او هزار حسنه مي نويسد.

بايد گفت كه اهل بازار اگر همواره به ياد خدا باشند، از خطاها و لغزشها و گناهان و صفات رذيله محفوظ مي مانند، زيرا لحظه اي جدايي از خداوند باعث مي شود تا به خود يا ديگري ظلم كنند.

بنابراين، اگر بخواهيم در كسب و تجارت دچار مفاسد دنيوي از قبيل ريا و اجحاف و بي انصافي و احتكار، و دروغ نشويم و به طور كلّي از محرمات كسب و تجارت به دور باشيم، بايد همواره ياد خدا را در قلوب خود زنده نگاه داريم. براي رسيدن به اين عمل مهمّ، راههايي وجود دارد كه بهترين آن، اقامه نماز است. از امام صادق ـ عليه السّلام ـ «رجال لا تلهيهم تجارة و لا بيع عن ذكر الله و اقام الصّلوة و ايتاء الزّكوة»[5]

مرداني كه نه تجارت و نه معامله آنها را از ياد خدا و برپا داشتن نماز و اداي زكات غافل نمي كند سؤال شد كه چه كساني هستند؟ حضرت فرمودند:آنها تاجراني هستند كه هر گاه وقت نماز فرا مي رسد كار را رها كرده و به سراغ نماز مي روند. اصولاً فلسفه نماز براي ياد خداست و در قرآن آمده است:«اقم الصّلوة لذكري»[6]نماز را برپا داريد تا به ياد من باشيد. و نماز است كه انسان را از فحشاء و منكرات باز مي دارد:«انّ الصّلوة تنهي عن الفحشاء و المنكر».[7]

[1]

. نمونه، ج 14، ص 486 ـ 483.

[2] . مجمع البيان، ج 7، ص 224.

[3] . وسايل الشيعه، ج 12، ص 303.

[4] . وسايل الشيعه، ج 12، ص 303.

[5] . نور / 37.

[6] . سوره طه/ آيه 14

[7] . عنكبوت / 45.