لطفا منتظر باشید ...
معرفى طرح هاى شهيد صدر براى رفع موانع روحى (روانى ) تقريب بين مذاهب اسلامى
حجت الاسلام و المسلمين شيخ محمدرضا نعمانى نويسنده اين مقاله ، درصدد نبوده است كه مسائل مورد اختلاف ميان مسلمانان را به بحث گذارد; بلكه تاءكيد او بيش تر در زمينه رفع موانع روحى و روانى ، كه يكى از مهم ترين مسائل تقريب ميان مذاهب اسلامى به شمار مى آيد، بوده است . اهميت اين موضوع از آن جا نمايان مى شود كه سياستمداران از ديرباز، همواره تلاش كرده و مى كنند كه اين مانع روحى و روانى را در ميان پيروان مذاهب اسلامى عميق تر و پررنگ تر سازند. نويسنده همچنين ، مهم ترين گام هاى تقريبى امام شهيد صدر را در اين باره بيان مى نمايد و مى گويد; اما دست جنايت كاران عراق در همان آغاز كار، امت اسلامى را از او محروم ساخت و اين شهيد بزرگوار موفق نشد در اجراى اين طرح ها، نقش كاملى ايفا كند. وى تاءكيد مى كند كه اقدامات شهيد صدر در اين زمينه ، داراى اهميت ويژه اى است ; زيرا اين شخصيت ، داراى جايگاه ويژه اى بود و يكى از نوابغ و فرزانگان كم نظير زمان خود به شمار مى آمد. به اعتقاد نويسنده مقاله ، مهم ترين اقدامات شهيد صدر عبارتند از: اولا: شهيد صدر در آثار و تاءليفات خود، هرگز فقط به منابع شيعه استناد نمى كرد; بلكه منابع اهل تسنن را نيز مد نظر قرار مى داد; زيرا وى معتقد بود كه گرچه فقه اسلامى داراى اجتهادها و مذاهب متعددى است ; اما سيستم و نظام واحدى به شمار مى آيد; همچنان كه وى اين روش را در تدوين كتاب ((اقتصادنا)) هم به كار برد. در اين كتاب كه منعكس كننده نظام اقتصادى اسلام است ، به تعدادى از منابع فقه اهل تسنن استناد شده است ، نظير: 1ـ الاحكام السلطانيه ، ماوردى2ـ المغنى ، ابن قدامه
3ـ الام ، شافعى
4ـ المحلى ، ابن حزم
5ـ المدونه الكبرى
6ـ مواهب الجليل
7ـ نهايه المحتاج
8ـ المبسوط، سرخسى
9ـ الفقه على المذاهب الاربعه و غيره . اين برخورد مثبت و بحث علمى ، برادران اهل تسنن را بر اين مى داشت كه احساس كنند، نظر فقهى آنان نزد برادران شيعى خود داراى اهميت و جايگاه خاصى است . ثانيا: پيام هاى شهيد صدر به ملت عراق همواره آميخته به معنويت والاى اسلامى بود، و از هر گونه كوتاه نظرى و طايفه گرى به دور بود. با مطالعه دقيق آخرين پيام سياسى اين شهيد بزرگوار كه قبل از شهادتش ايراد كرده بود، اين نكات مهم به چشم مى خورد: 1ـ شهيد صدر، خود و همه وجود خود را، از آن مسلمانان شيعى و سنى به طور يكسان مى داند;
2ـ با روحى فراخ و از جايگاه پدرانه ، همه را مورد خطاب قرار مى دهد;
3ـ اين شهيد والا مقام ، اين باور را داشت كه اختلافات عقيدتى و سياسى بين مسلمانان ، نبايد مانع همكارى و هميارى آنان در راه خدمت به اسلام باشد. و براى اين امر، دو مثال مى زند: مثال اول ، جنگيدن حضرت على (ع ) در زير پرچم خليفه اول و مثال دوم ، دفاع علماى شيعه عراقى از حكومت عثمانى عراق ، هنگامى كه با ارتش استعمار انگليس در جنگ بود. و بر همين اساس ، فتواى وجوب دفاع از اين حكومت را صادر كردند;
4ـ امت را بايد نسبت به دسيسه هاى طاغوت هوشيار كرد. طاغوت سعى مى كند از راه برانگيختن اختلافات مذهبى ، بين افراد ملت تفرقه بيندازد. ثالثا: امام شهيد صدر در تاءليفاتش ، با روش خاصى به مسائل اختلافى مى پرداخت ; همان گونه كه كتاب ((فدك فى التاريخ )) را به رشته تحرير درآورد. با دقت در اين روش ، نكات زير ملاحظه مى شود: 1ـ پرهيز از عبارات و الفاظى كه عواطف اهل سنت را جريحه دار مى كند;
2ـ پرداختن به اين مساءله حساس ، به صورت موضوعى ; چنانچه وى در آغاز چنين مى گويد: ((اگر بخواهى آزاد انديش ، و براى دنياى مردم مورخ باشى ، و نه يك روايت كننده دنياى ذهن خود، بايد عواطف و احساسات خود را كنار بگذارى ; اما مى توانى فقط نفس خودت را از اين عواطف سيراب كنى ; ولى بايد فكر خود را كه وسيله پرداختن به اين بحث است ، از اين مورد مستثنا كنى ; زيرا انديشه و فكر تو، از آن خودت نيست ; چرا كه مسووليت تاريخ نويسى را به عهده گرفتى ، و با خود عهد بسته اى كه امانت دار باشى ، تا تحقيق و بحث براساس شرايط صحيح انديشيدن و استنتاج استوار گردد.)) شهيد صدر، با اين روش موضوعى كه از هر گونه جانب دارى از طايفه خاصى به دور است ، همه ابعاد اين بحث را مورد بررسى قرار داده است . نويسنده اين مقاله همچنين تصريح مى كند; امام شهيد صدر در پرداختن به اين موضوع ، همه شرايط موضوعى و اخلاقى را مراعات كرده است . علاوه بر آن ، اين سبك داراى شفافيت و آزاد انديشى خاصى است ; بلكه گذشته از همه اين موارد، اين شهيد بزرگوار آراسته به اخلاق نيكوست ، و با اين وارستگى اخلاقى مى توان قوى ترين موانع روحى و روانى را كه همچنان بزرگ ترين سنگ راه وحدت امت توحيدى است ، از ميان برداشت . نويسنده همچنين اظهار مى دارد; اين مقاله با اختصار و عجله ، طرح هاى امام شهيد صدر در اين ارتباط را مورد بحث قرار داده است . اگرچه اين طرح ها به علت عمر كوتاه اين شهيد بزرگوار، محدود است ; اما گوياى افق هاى فراخى است كه ايشان براى وحدت امت در انديشه داشت . و بايد متخصصان ذى ربط و انديشمندان براى بررسى همه جانبه اين جنبه از انديشه شهيد صدر كمر همت را ببندند; زيرا امروز بيش از هر زمان ديگر، به وحدت كلمه ، اتحاد و همبستگى نياز داريم . معرفى جهان بينى در انديشه شهيد آيت الله صدر حجت الاسلام و المسلمين عبدالكريم آل نجف در اين بحث ، نويسنده با مطالعه و تحقيق در جهان بينى شهيد صدر، سه برداشت كلى از انديشه هاى ايشان را مورد بررسى قرار مى دهد; اما تنها به يك برداشت پرداخته و آن را مورد بحث قرار داده است . اين برداشت ، به نقش عوامل اصيل انسانى از قبيل : عقل ، روح و فطرت در روند فعاليت فرد، جامعه و تاريخ مى پردازد كه بر عوامل محلى از قبيل : رنگ ، قوميت و نژاد، برترى دارند. در ارتباط با اين محور، نويسنده در تحقيق خود ايده ها و نظريات شهيد آيت الله صدر را كه در آثار و تاءليفات وى پراكنده است ، بيان كرده و آنها را به چهار بخش تقسيم مى كند. وى در بخش اول ، به نظريه هاى ايدئولوژيكى و افق هاى وسيع فكرى شهيد صدر در ارتباط با اين محور اشاره نموده و پژوهش هاى عميق وى در توحيد و نبوت و امامت را مورد مطالعه قرار مى دهد. نويسنده در بخش دوم ، انديشه ها و نظريات شهيد صدر در ارتباط با نقش ايدئولوژى در روند فعاليت فرد، جامعه و تاريخ را بيان مى كند و سپس به بازتاب مفهوم طايفه و قوميت در فلسفه تاريخ از بينش شهيد صدر مى پردازد. بخش سوم اين بحث ، ابعاد جهانى حكومت اسلامى در انديشه شهيد صدر را تشريح مى كند. و بالاخره نويسنده در بخش چهارم ، به ويژگى هاى شخصيتى شهيد صدر اشاره نموده و افق هاى جهانى در بعد سياسى زندگى وى را بازگو مى كند. وى سپس اظهار مى دارد كه انديشه سياسى شهيد صدر هرگز در چارچوب قوميت ، مليت و منطقه اى منحصر نمى شود. نويسنده تصريح مى كند كه شهيد صدر در ارزش هاى اسلامى ، كه والاتر از محدوديت هاى خطهاى طول و عرض و ويژگى هاى نژادى است ، ذوب شده بود. جهان بينى در انديشه شهيد آيت الله صدر جهان بينى در انديشه شهيد آيت الله صدر حجت الاسلام و المسلمين عبدالكريم آل نجف در اين بحث ، نويسنده با مطالعه و تحقيق در جهان بينى شهيد صدر، سه برداشت كلى از انديشه هاى ايشان را مورد بررسى قرار مى دهد; اما تنها به يك برداشت پرداخته و آن را مورد بحث قرار داده است . اين برداشت ، به نقش عوامل اصيل انسانى از قبيل : عقل ، روح و فطرت در روند فعاليت فرد، جامعه و تاريخ مى پردازد كه بر عوامل محلى از قبيل : رنگ ، قوميت و نژاد، برترى دارند. در ارتباط با اين محور، نويسنده در تحقيق خود ايده ها و نظريات شهيد آيت الله صدر را كه در آثار و تاءليفات وى پراكنده است ، بيان كرده و آنها را به چهار بخش تقسيم مى كند. وى در بخش اول ، به نظريه هاى ايدئولوژيكى و افق هاى وسيع فكرى شهيد صدر در ارتباط با اين محور اشاره نموده و پژوهش هاى عميق وى در توحيد و نبوت و امامت را مورد مطالعه قرار مى دهد. نويسنده در بخش دوم ، انديشه ها و نظريات شهيد صدر در ارتباط با نقش ايدئولوژى در روند فعاليت فرد، جامعه و تاريخ را بيان مى كند و سپس به بازتاب مفهوم طايفه و قوميت در فلسفه تاريخ از بينش شهيد صدر مى پردازد. بخش سوم اين بحث ، ابعاد جهانى حكومت اسلامى در انديشه شهيد صدر را تشريح مى كند. و بالاخره نويسنده در بخش چهارم ، به ويژگى هاى شخصيتى شهيد صدر اشاره نموده و افق هاى جهانى در بعد سياسى زندگى وى را بازگو مى كند. وى سپس اظهار مى دارد كه انديشه سياسى شهيد صدر هرگز در چارچوب قوميت ، مليت و منطقه اى منحصر نمى شود. نويسنده تصريح مى كند كه شهيد صدر در ارزش هاى اسلامى ، كه والاتر از محدوديت هاى خطهاى طول و عرض و ويژگى هاى نژادى است ، ذوب شده بود.
