يك روز كودك

ناهيد محمدي

هيچ پدر و مادري نيست كه صبح از خواب برخيزد و بگويد كه «امروز مي خواهم زندگي فرزندم را تباه كنم». هيچ مادري نيست كه به خود بگويد «من امروز مي خواهم فرياد بكشم و فرزند خودم را تحقير كنم» برعكس، اغلب مادران هر روز صبح تصميم مي گيرند كه روز آرامي داشته باشند و فرزندان آنها احساس امنيت كنند. در اينجا به واكنش هايي كه والدين در يك روز به كودك خود نشان مي دهند پرداخته شده است.

صبح به خير

يك بچه مدرسه اي را نبايد هر روز مادرش از خواب بيدار كند. بچه از مادري كه او را از خواب شيرين بيرون مي كشد و از صداي او كه مي گويد: «بلند شو، دير شده» بيزار است. براي هر دو طرف بهتر است كه بچه با صداي زنگ ساعت بيدار شود تا با صداي مادر. كودكي را كه نمي تواند صبح زود با قيافه بشاش از خواب بيدار شود نبايد تنبل و بداخلاق ناميد به جاي اينكه با اين بچه ها وارد جنگ شويد بهتر است اجازه دهيد 10 دقيقه بيشتر بخوابند و براي جبران، 10 دقيقه ساعت را جلوتر كوك كنيد. صحبت ها هم بايد نشانگر هم دردي و درك باشد نه خشم و اهانت مثلا بگوييم:

«چقدر لذت دارد كه آدم توي رختخواب بماند و خواب هاي شيرين ببيند. 5 دقيقه ديگر هم لذت ببر» اين جملات صبح را شيرين تر مي كند. برعكس جملاتي مثل «بلند شو تنبل» يا «مگر مردي، بلند شو»، جوي سرد و طوفاني فراهم مي آورد.

البته بايد به اين نكته دقت داشت كه جملاتي مثل: «تو چرا هنوز توي رختخوابي؟ آيا مريض هستي؟ و » به كودك تفهيم مي كند اگر مي خواهد مراقبت و محبت ببيند بايد مريض باشد.

صبحانه

صبحانه موقع خوبي نيست تا به كودكمان درس اخلاق و ادب بدهيم. بلكه موقع مناسبي است كه كودك بفهمد خانه محيطي است شاد با غذاهايي خوب و دلچسب.

پوشاك

اكثر والدين هر روز بر سر بستن بند كفش كودك يك جنگ روزانه برپا مي كنند. بهتر آن است كه براي كودك كفش بدون بند بخريم يا اين كه بدون هيچ جنگي بند كفش او را ببنديم و مطمئن شويم كه كودك به زودي بستن بند كفش خود را خواهد آموخت. به بچه ها نبايد مثل آقا كوچولو و خانم كوچولو لباس پوشاند. لباس آنها نبايد مثل لباس بزرگترها فقط در اندازه هاي كوچك تر باشد. آنها بچه اند و لباس بچه گانه بايد راحت باشد. نبايد خيلي نگران تميز نگه داشتن لباس آنها بود. آزادي كودك براي دويدن، توپ بازي، پريدن بايد به مرتب نگه داشتن لباس ارجح باشد. يك دوجين تي شرت ارزان قيمت كه احتياج به اتو هم ندارد در سلامت روان مادر و كودك بسيار موثر است.

رفتن به مدرسه

مي توان انتظار داشت كه صبح كودك به علت عجله، برخي وسايل خود را جا بگذارد در اين حال گفتن به فرض «عينكت اينجاست» به كودك بسيار مفيدتر از اين است كه بگوييم «اگه كله ات به گردنت نچسبيده بود حتما آن را هم جا مي گذاشتي» يا گفتن عبارت «ساعت 12 مي بينمت» بسيار آموزنده تر از اين است كه بگوييم «بعد از مدرسه تو خيابان ول نگرد و فورا به خانه برگرد.»

بازگشت از مدرسه

بهتر است هنگام بازگشت كودك، مادر در خانه باشد و از او استقبال كند. اگر مادر نمي تواند در خانه باشد گذاشتن نوشته اي كه در آن كودك متوجه شود مادر كجا رفته بسيار مفيد است.

مادر مي تواند به جاي سوالات با پاسخ مشخص مانند «مدرسه چطور بود؟» يا «امروز چه كار كردي؟» سوال هايي مطرح كند كه نشانگر درك درست از مشكلات مدرسه رفتن است مثل «به نظر مي رسد روز سختي داشتي؟».

بازگشت پدر

وقتي پدر از محل كار به منزل مي آيد براي مدت كوتاهي به آرامش نياز دارد. تا خود را از مسائل دنياي كار دور كند. كودكان از زمان طفوليت بايد اين موضوع را بياموزند.

انجام دادن تكاليف

برخورد والدين با مساله تكاليف مدرسه بايد از كلاس اول طوري باشد كه اين مساله صرفا مربوط به كودك و معلم اوست. والدين نبايد به خاطر تكاليف شب مرتب به كودك نق بزنند و هر شب اين تكاليف را بررسي نمايند. وقتي والدين اين مسئوليت انجام تكاليف را برعهده بگيرند كودك هم به سادگي اين تكاليف را به آنها واگذار مي كند و والدين هيچ گاه از اين مسئوليت رهايي نمي يابند و حتي تكاليف مدرسه ممكن است تبديل به سلاحي شود كه كودك با آن از والدين انتقام مي گيرد. بزرگترين ارزش تكاليف در اين است كه كودك عادت كند به تنهايي كاري انجام دهد. بعضي كودكان دوست دارند هنگام انجام تكاليف نزديك يكي از والدين باشند. لذا مي توان به آنها اجازه استفاده از ميز آشپزخانه يا ناهارخوري را داد. بعضي اوقات كودكان وقتي درس مي خوانند سر خود را مي خارانند يا ته مداد را مي جوند، تذكرات ما فقط فكر آنها را خراب مي كند.

پول تو جيبي

در خانواده هاي امروزي والدين دادن پول تو جيبي را مانند غذا و لباس ضروري مي دانند. ولي بايد توجه داشت پول تو جيبي وسيله اي است تعليماتي با هدف معين: پيدا كردن تجربه در استفاده از پول با حس انتخاب خود و قبول مسئوليت. بنابراين دخالت زياد در چگونه خرج كردن پول باعث مي شود هدف اصلي اين كار از بين برود. تنها كاري كه ما بايد انجام دهيم اين است كه مشخص كنيم اين پول چه مخارجي را در بربگيرد. هرچه كودك بزرگتر شود، ميزان پول و مسئوليت هاي وابسته به آن هم افزايش مي يابد. استفاده غلط از مقرري دور از انتظار نيست. اگر كودك به دفعات ولخرجي كرده و تمام پول خود را خرج كرده بهتر است مقرري او را در طي چند قسط در اختيار او قرار دهيم. هرگز نبايد از مقرري به عنوان ابزاري براي اطاعت و پيشرفت كودك استفاده كرد.

تماشاي تلويزيون

تمام كودكان علاقه دارند دنياي پيرامون خود را بشناسند. تلويزيون فرصتي براي آنها فراهم مي كند تا دانش خود درباره جهان را افزايش دهند. با توجه به تاثيري كه تلويزيون روي كودك دارد، والدين نبايد از برنامه ريزي كردن براي تماشاي تلويزيون احساس خجالت نمايند. چرا كه والدين دوست ندارند دزدها و جنايتكاران از طريق تلويزيون وارد منزل آنها شده و بر كودكان آنها تاثير بگذارند.

كارهاي خانه

جلب همكاري كودكان در تميز كردن خانه، تقريبا ناممكن است اما يكي از مهمترين وظايفي است كه بايد آموخته شود. براي تفهيم ضرورت انجام اين كار از فرياد و كتك خودداري كنيد. زورگويي چيزي به دانش كودك اضافه نخواهد كرد. سعي كنيد فرزندتان وظايفي را كه در خانه دارد درك كند. بنابراين درخواست خود را واضح بيان كنيد. كودك خود را به خاطر مرتب كردن و كمك كردن تحسين كنيد. اين كار نبايد فقط لفظي باشد بلكه او را د ر آغوش بگيريد و در حضور ديگران ببوسيد.

دوستان و همبازي ها

ما با آزادي انتخاب دوستان موافق هستيم. اما خيلي اوقات فرزندان ما با دوستاني معاشرت دارند كه ما دوست نداريم. دوستان بايد اثر مفيد و تصحيح كننده اي بر هم داشته باشند. بعضي روابط هم بايد نهي شود. به هر علتي كه از دوست فرزندتان خوشتان نمي آيد يك نكته را بايد در نظر داشته باشيد كه رفاقت مثل عشق و عاشقي از آن مقوله هايي است كه هر چه صريح تر جلويش را بگيريد تندتر و آتشي تر مي شود. بهترين كار حفظ خونسردي است. كودكان به همه نوع رفيقي نياز دارند. مطمئن باشيد رفيقي كه با اصول تربيتي آنها مطابقت نداشته باشد را به مرور كنار خواهند گذاشت.

مجوز لازم نيست

روش زندگي پدر و مادر مربوط به خود آنهاست و آنها نيازي ندارند براي رفتن به هر مجلس يا برنامه اي از بچه هاي خود كسب تكليف كنند يا موافقت آنها را جلب كنند. اگر پدر و مادر يك شب مي خواهند به ميهماني بروند و فرزند آنها گريه مي كند بايد ترس او را درك كرد ولي نبايد به خواسته او عمل كرد. بايد در اين موارد جواب قاطع و دوستانه به كودك داد.

وقت خواب

در بسياري از منازل وقت خواب آخرين و طولاني ترين نبرد روز بين مادر و كودك است كه در آن فرزند سعي دارد تا ديروقت بيدار بماند و مادر مي خواهد هر چه زودتر او را بخواباند. در اين نبرد مادر از تمام سلاح هاي موجود مثل غر زدن، فرياد زدن، تهديد و تحقير كردن، رشوه دادن و استفاده مي كند. اطفالي كه هنوز به سن مدرسه نرسيده اند نياز دارند هنگام خواب پدر يا مادر در كنار آنها باشند، برايشان قصه بگويند و حرف بزنند اين كار باعث مي شود كه كودك اشتياق بيشتري براي خواب رفتن داشته باشد. اگر پدر و مادر اين وقت را به كودك خود بدهند او از ترس ها و آرزوهاي خود خواهد گفت. اين صحبت ها ناراحتي هاي درون كودك را بر طرف كرده و به او آرامش مي دهد. بعضي بچه ها هم دوست دارند پدر و مادر پيش آنها بمانند.

نبايد آنها را مسخره كرد يا اگر پس از اين كه كودك را به رختخواب فرستاديم ادعا كند فراموش كرده به توالت برود يا اينكه يك ليوان آب مي خواهد بهتر آن است كه با او دعوا نكنيد. كودك به مرور به تنها خوابيدن عادت خواهد كرد.