بازگشت آل سعود به نجد - آل سعود و عربستان سعودی نسخه متنی

صفحه 141

كرد. ارتش عثمانى در سال 1288هـ .ق. به كمك كويتيها استان شيعه نشين احساء و قطيف را تصرف كرده ضميمه بصره كردند. محمد بن رشيد شمرى(1) در سال 1306هـ .ق. بر آل رشيد غلبه كرده رياض را از ايشان گرفت و ضميمه حكومت حايل ساخت. همين امير شمّرى در سال 1308هـ .ق. ناحيه قَصيم و عُنَيْزه و بُريْدَه را بگشود و يكه تاز صحارى نجد شد.

بعد از فيصل پسرش عبدالرحمان براى استرداد رياض با عشاير قصيم عليه ابن رشيد متحد گشت و با او وارد جنگ شد. امّا بسختى شكست خورد بطورى كه دل از امارت برگرفته نجد را ترك گفت و رهسپار قطيف و احساء گرديد. در احساء استاندار عثمانى به او پيشنهاد اطاعت كرد تا حكومت رياض را بازيابد امّا نپذيرفت و وارد كويت شد. شيخ كويت ابتدا به او اجازه اقامت در خاك خود را نداد و عبدالرحمان ناگزير چندى در قطر بسر برد. ولى بعد از چندى با موافقت مقامات عثمانى به كويت بازگشت و ده سال در آنجا با عسرت بسر برد تا آنكه پسرش عبدالعزيز رياض را بگشود و او و ساير افراد خانواده را به آن شهر برگرداند.

بازگشت آل سعود به نجد

عبدالعزير بن عبدالرحمان در ايام جنگهاى داخلى نجد و درگيريهاى خونين پسران فيصل با يكديگر، روز 29 ذى حجه 1293 /1880 در رياض متولد شد، در پنج سالگى الفبا را ياد گرفت و قرآن مى خواند و اجزائى از كتاب الهى را ازبر داشت، در هشت سالگى همراه با عمّش محمد بن فيصل و شيخ عبدالله بن عبداللطيف آل شيخ در مجلس مذاكره آشتى با محمد بن الرشيد حضور داشت. در ده سالگى گرفتار مصائب زد و خوردهاى خانوادگى شد و در يازده سالگى با والدين خود ناگزير از ترك رياض و كوچهاى پياپى در صحارى احساء و كويت و الربع الخالى گرديد. او در اين سفرهاى پرخطر فنون جنگهاى صحرايى و حكومت بر صحرانشينان را فراگرفت و در شعر و ادب عربى مهارت يافت. قسمت اعظم قرآن و احاديث نبوى را حفظ كرد و از امثال عربى و تاريخ و جغرافياى عربستان و وقايع و ايّام قبايل و مفاخر و مثالب آنان و احوال رجال و سرداران صحرا اطلاع كافى به دست آورد. او بدويان را شناخت و خويها و توقعات و نيازهاى ايشان را درك كرد و اخبار نجد و سرگذشت نياكان خود را از پدر و ساير رجال سعودى شنيد و از چگونگى مداخلات بيگانگان بخصوص تركها و انگليسها و

1 ـ محمد بن عبدالله بن على شَمَّرى امير حايل ـ در مغرب نجد ـ بزرگترين امراى آل رشيد بود كه از سال 1285هـ .ق. بعد از قتل پنج نفر از برادرزادگان خود به امارت رسيد و در صحارى شام و عراق و نواحى مدينه و نجد و يمامه و اطراف يمن حكومت مى كرد. وفاتش به سال 1315 در حايل اتفاق افتاد. قلب جزيرة العرب، ص 334 ـ عقد الدرر ـ تأليف جمعه ابراهيم، ص 99، دمشق، 1372 هـ .ق.