آل سعود و عربستان سعودی نسخه متنی

صفحه 126

عدن و اقيانوس هند و كشورهاى يمن و حضرموت و مسقط و عمان و از مشرق به خليج فارس و درياى عمان و امارات و قطر و بحرين و شارجه (شارقه) و ابوظبى و عجمان و رأس الخيمه و فُجَيره و القوين و كويت و عراق منتهى مى شود.

عربستان در طول تاريخ و تا دهه سوم قرن بيستم هرگز روى امن و آسايش نديده و هيچ وقت همه قبايل و اراضى آن، زير سلطه يك حكومت درنيامده بود. شيوخ عشاير عرب در صدر اسلام و در عهد خلفاى اموى و عباسى و خواندگاران عثمانى فقط گاهى به اسم با سلطان و خليفه بيعت مى كردند، امّا در عمل سر به هيچ قانون حتى قوانين اسلام فرو نمى آوردند. نخستين بار كه تمامى قبايل عرب زير سلطه يك حكومت درآمدند و امن و نظام در صحارى عربستان مستقر گشت و مناطق پراكنده شبيه جزيره به هم پيوست، در عهد دولت عبدالعزيز ابن سعود(1) در نيم قرن اخير بود.

امروزه عربستان به استانهايى چون نجد، حجاز، احساء، تهامه، عَسير و نجران... تقسيم مى شود كه على رغم اختلاف منطقه و اقليم همه به وسيله حكمران سعودى اداره مى شود. نجد قلب صحرا و موطن آل سعود و منشأ فرقه وهابى حنبلى است. در شمال نجد، منطقه جبل شَمَّر واقع است كه در نيمه دوم قرن نوزدهم و اوايل قرن بيستم ميدان تاخت و تاز آل رشيد بوده است. در جنوب شرقى جبل شَمَّر، ناحيه قصيم و وادى ذوالرُمَّه و اراضى نجد واقع است. شهرهاى عُنَيْزَه و دِرْعِيَّه و بُرَيْدَه، موطن آل سعود و منشأ فرقه وهابى در نجد است. شهرستان سُدَيْر و شهر مَجمَّعه در جنوب شرقى قصيم(2) مى باشد. آباديهاى نجد عموماً در واحه ها و واديها و شعاب جبال طُوَيْق بنا شده اند. ناحيه وَشْم در جنب وادى مَحْمِل و شهر رياض پايتخت عربستان هر دو در ناحيه عارِض واقعند. حجاز را گاهى استان غربى عربستان مى نامند و شهرهاى مكه و مدينه و يَنْبُع و جدَّه و طايف از بلاد حجاز به شمار مى روند. شهر نظامى جيزان ـ جازان ـ در ناحيه عسير در تهامه و در ساحل درياى سرخ است. اَبْها كه هشت هزار پا از سط دريا ارتفاع دارد مركز ناحيه عَسِير خاص، مى باشد و شهر تاريخى نجران در مرز يمن واقع است. اَحْساءِ و قطيف و ظَهْران(3) و خُبَر و دَمّام در ساحل خليج فارس قرار دارند و اكثريت سكنه آنها شيعى مذهبند. نفت عربستان از اين منطقه استخراج مى شود و عمدتاً از بندر نفتى «رأس التَنوره» و از خليج فارس صادر مى گردد.

1 ـ اعلام زركلى ج 4، ص143.

2 ـ معجم البلدان، ج 4، ص 367 ـ براى اطلاع از تاريخ و جغرافياى نجد نيز به همين كتاب، ج 5، ص 261 و تاريخ نجد نوشته امين ريحانى و ساير كتابهايى كه در منابع اين مقاله صورت داده شده مراجعه شود.

3 ـ اين شهرها در منطقه نفت خيز عربستان واقع است و مركز فعاليت شركت «آرامكو» مى باشد.