مبانى سلطنت آل سعود - آل سعود و عربستان سعودی نسخه متنی

صفحه 128

رياست باقى بمانى» دنياى اسلام را تجزيه و تضعيف كرد و به بهانه هاى ناسيوناليستى، آنها را به جان هم انداخت و دولتمردان مسلمان را زير بال خود گرفت. بعد هم كه آلمان در برابر او سرسختى نشان داد، جنگ جهانى را به راه انداخت كه حاصل آن شكست آلمان و عثمانى و روى كار آمدن دولتهاى دست نشانده و احزاب نژادپرست و تقويت قوميت عربى... و مآلاً سيادت انگلستان بر خاورميانه عربى بود. خانم گِرتُورد بل منشى سرپرسى كاكس كميسر عالى انگليس در بغداد، ضمن نامه اى كه به پدرش نوشته سياست بريتانيا را در خاورميانه ضمن يك جمله چنين خلاصه كرده است: «پدر، از بس كه شاه ساختم خسته شدم!»(1)

مبانى سلطنت آل سعود

در سال 1320/1902 عبدالعزيز بن عبدالرحمان معروف به ابن سعود(2) و ملقب به شاهين صحرا(3) در بيست سالگى خود با اقدامى اسطوره مانند موفق شد رياض را تصرّف كند و سلطنت عربستان سعودى را بنيان نهد. مبانى دولتى كه وى تأسيس كرد ـ و پيشينه آن به قرن هجدهم ميلادى مى پيوندد ـ بر شمشير و محمل حكومت او ترويج مذهب حنبلى وهابى بود.(4) يك روحانى متعصب نجدى به نام شيخ محمد بن عبدالوهاب در اواسط قرن هجدهم موفق شد تحصيلات «سلفى»(5) و نظرات نوظهور خود را در نجد ترويج كند و امير شهر دِرِعيَّه را مريد و طرفدار خود سازد. در سال 1157/1744 بين اين عالم نجدى و امير محمد ابن سعود،(6) امير دِرعيه پيمانى بسته شد كه به موجب آن، امير سعودى از سوى خود و اعقاب خويش پشتيبانى و اطاعت از شيخ و اعقاب او و ساير علماى وهابى را برعهده گرفت و شيخ نيز قبول كرد كه خود و اولاد و پيروانش پيوسته راهنما و مدافع و ياور امير سعودى باشند و تمام نيرو و نفوذ خود را در حمايت از آن خاندان به كار برند. اين همان پيمان است كه عبدالعزيز و ساير ملوك سعودى و نيز مشايخ آل شيخ پيوسته محترم شمرده اند. ابن عبدالوهاب و فرزندانش تا امروز حامى جدى سلطنت سعودى و عهده دار امور شرعى و فرهنگى و قانونى و قضائى بوده اند و شاهان سعودى پيوسته فرمان پذير ايشان بوده و به حكم و فتواى شوراى دينى وهابى به شاهى مى رسند يا از سلطنت ـ چنانكه درباره سعود بن عبدالعزيز عمل شد ـ خلع مى گردند.

1 ـ نامه هاى خانم گروترود بل، ج 2.

Lady bell. The letters ofgerryude bell. 2Vols,IIP621. London 1927.

2 ـ سُعود (به ضم اول) در لغت مصدر است به معنى ميمنت و مباركى و نام جدّ خاندان سعودى است.

3 ـ صقرالجزيرة، كه نام كتاب احمد عبدالغفور عطار است.

4 ـ براى اطلاع از عقايد وهابيّه رجوع شود به: ابجد العلوم، ص 871; ابن بشر/1 و 89; تاريخ نجد الحديث 21; الفكرالسّامى، ج 4، ص 196; الأعلام، ج 7، ص 137; عبدالوهاب 10...

5 ـ سلفيّه يا اصحاب سلف صالح فرقه اى از مسلمانانند كه فقط به سنّت و سيره بزرگان صدر اسلام عمل مى كنند و از تجدّد و تغيير و تبديل سنّت رسول اللّه ـ ص ـ و صحابه اجتناب مىورزند. معروفترين علماى اين فرقه ابن تيميه (شيخ الاسلام احمد بن عبدالحليم 661 ـ 728 هـ . ق.) است كه شيخ محمد بن عبدالوهاب از او پيروى كرده است.

6 ـ محمد بن سعود بن محمد بن مرخان (فرحان) ـ ف 1179 هـ . ق. ـ نخستين امير معروف سعودى ـ صقرالجزيرة، ج 1، ص 52; قلب جزيرة العرب 327...