لطفا منتظر باشید ...
مرواريد سرزمين نيل
حجة الاسلام و المسلمين اصغر هادوي كاشاني مقدمه:
در جلسه اي كه به اتفاق تعدادي از دانشجويان در محضر مدير مسئول فرزانه مجله پاسدار اسلام جناب آقاي رحيميان بوديم، ايشان درباره مقام و منزلت حضرت نفيسه خاتون اشاره اي داشتند. صداقت و وثاقت ايشان از يك سو و گم نامي آن بانو از سوي ديگر سبب شده بود تا هاله اي از سؤال بر جلسه سايه افكند كه چگونه تا كنون اسمي از خانمي با اين كرامت و بزرگواري نشنيده ايم؟بعد از مدتي توفيقي حاصل گشت در كنگره بزرگداشت حضرت عبدالعظيم حسني شركت كنم. اين كنگره به همت موسسه دارالحديث برگزار شده بود. علاوه بر بهره وافري كه از آن جلسه بردم مقاله مفصلي ازجناب آقاي جباريان در وصف نفيسه خاتون عمّه حضرت عبدالعظيم به كنگره ارائه شده بود كه سؤالات ما را در مورد شخصيت اين خانم پاسخ داد و به حق اين آيه را خواندم: «هذا من فضل ربّي».آنچه در اين نوشتار مي آيد گزيده اي از آن مقاله طولاني است كه اصل آن در مؤسسه دارالحديث موجود است.شرح زندگي نفيسه خاتون
نفيسه، بنت حسن بن زيد بن الحسن بن علي بن ابي طالب(ع) است. وي در سال (145 هـ) در مكه معظمه متولد شد و در مدينه منوره بازهد و عبادت به سر برد. او با اسحاق مؤتمن، پسر امام صادق (ع) ازدواج كرد و ثمره ازدواج آنها يك پسر و يك دختر بود كه قاسم و ام كلثوم نام داشتند. سپس با شوهر و فرزندان خود به مصر رفت و پس از هفت سال در رمضان (208 هـ) به سراي باقي شتافت و در همان جا مدفون گرديد. ايشان به "طاهره" و "كريمة الدارين " مشهور بوده و مزارش زيارتگاه خاص و عام است.نفيسه خاتون نزد عرب ها "سيده" و "ست نفيسه" كه به معناي "خانم " است خوانده مي شود. پس از ارتحال اين بانوي بزرگوار شوهرش در پي آن بود كه جسد شريف او را به مدينه منوره منتقل و در قبرستان بقيع دفن كند، امّا مصري ها با اصرار فراوان درخواست كردند تا براي تبرك يافتن از روح پاكش، وي را در مصر به خاك بسپارد. اسحاق مؤتمن با پيشنهاد آنها موافقت كرد.پس از آن، اسحاق با دو فرزند خود به مدينه طيبه، كه وطن آنها بود، مراجعت كردند.نفيسه خاتون در گفتار علما
مرحوم شيخ عباس قمي به نقل از تاريخ طبري مي نويسد:هنگامي كه نفيسه خاتون رحلت نمود، اسحاق مؤتمن خواست بدن همسرش را از مصر به مدينه آورد و در بقيع به خاك سپارد. مردم نزد امير شهر رفتند تاوي را از اين امر بازدارند، امّا اسحاق نپذيرفت، مصريان اموال بسياري براي او جمع كردند تا از آن انديشه برگردد، اسحاق هم چنان قبول ننمود. مردم مصر شب را با اندوه و با سختي به روز آوردند و چون بامداد رسيد خدمت اسحاق جمع شدند و حال او را دگرگون ديدند سبب را سؤال كردند گفت: ديشب رسول خدا (ص) را در خواب ديدم كه فرمود: اموال ايشان را رد كن و سيده نفيسه را نزد ايشان دفن نما، «لانّ الرحمة تنزل عليهم ببركاتها؛ رحمت خدا به بركت وجود اين خانم بر اهل مصر نازل مي شود». سرانجام سيده را در مزار "درب السباع" دفن كردند و اسحاق و مؤتمن با دو فرزند خود عازم مدينه شد.(1)نفيسه خاتون صاحب مال زياد بود، لذا به درماندگان، مريضان و عموم مردم احسان مي كرد. وي سي مرتبه به حج مشرف شد كه بيشتر آنها پياده بود. در مسجد الحرام در حالي كه پرده هاي خانه هاي خدا (كعبه) را مي گرفت، اشك مي ريخت و ناله و فرياد مي كرد. زينب دختر يحيي متّوج، درباره عبادت او چنين مي گويد:«چهل سال در نزد عمه ام نفيسه خاتون خدمت مي كردم و هرگز نديدم وي شب ها بخوابد و روزها افطار كند به او گفتم: آيا مراعات حال خود را نمي كني؟ در جواب گفت: چگونه مراعات كنم در حالي كه پيش روي من عقباتي است كه جز فائزون و رستگاران نمي توانند آن را بپيمايند.»(2)نوشته اند كه نفيسه خاتون به دست خود قبرش را حفر كرد و همه روزه در ميان آن مي رفت و نماز مي گزارد و قرائت قرآن مي نمود و شش هزار ختم قرآن در آن به اتمام رساند. در وقت احتضار روزه دار بود و قرآن مي خواند و هنگامي كه به اين آيه شريفه رسيد: «لهم دارالسلام عندربهم»(3) دار دنيا را وداع گفت و سرتاسر مصر را به ماتم كده اي تبديل ساخت. آن روز از ايام مشهور روزگار شد، از اطراف مصر مردان و زنان براي تشييع جنازه آن مخدره به مصر مي آمدند و دسته دسته بر وي نماز مي گذاشتند. در آن شب به احترام اين سيده جليله، شمع ها برافروخته شد و از هر خانه اي صداي گريه و شيون به گوش مي آمد و تأسفي عظيم بر مردم هويدا گرديد.مقريزي در خطط مصر مي نويسد:چند موضع است در مصر كه به اجابت دعا معروف است كه يكي از آنها قبر سيده نفيسه است.
كرامات نفيسه خاتون
استقبال فراوان مردم براي زيارت نفيسه خاتون حكايت از آن دارد كه از ايشان كراماتي ديده اند كه سينه به سينه نقل شده است و حكايت كرده اند كه در زمان سيده نفيسه رود نيل كم آب شد، مردم از او خواستند دعا كند. سيده نفيسه روسري خود را به ايشان داد كه آن را به نيل افكنند چون به فرموده او عمل كردند هنوز بازنگشته بودند كه رود پر آب شد و روان گرديد.نيز حكايت كرده اند كه پسري از اهل ذمه به دست كسي گرفتار شده بود، پدرش نزد نفيسه خاتون رفت تا براي رهايي فرزندش دعا كند، وقتي او دعا كرد اين پسر آزاد شد. اين كرامت همه جا شايع شد و بيش از هفتاد يهودي، مسلمان شدند. مادر اين پسرنيز اسلام آورد و از خدام سيده نفيسه گرديد.(4)ارادت اهل سنّت به وي
اهل سنت ارادت شديدي به نفيسه خاتون دارند. كنار قبر مطهرش شمع روشن نموده و نذر مي كنند و به روح پاكش توسل جسته و حاجات خويش را از او مي طلبند. اكنون در قاهره بقعه اي بسيار مجلل است كه داراي صحن و حرم و آستان باشكوهي بوده و نور افشاني مي نمايد و تمام مصري ها، سني و شيعه، براي زيارت به حرم ملكوتي او مي روند. مي گويند: محمد بن ادريس شافعي (امام فرقه شافعيه يكي از رهبران چهار مذهب اهل سنت)، در زمان حيات اين عليا مخدره خدمتش مي رسيد و از او استماع حديث مي كرد.(5)نوشته اند:وقتي شافعي در گذشت، بر حسب وصيت او جنازه اش را بر گرد خانه حضرت نفيسه خاتون طواف دادند.هم چنين وصيت كرده بود كه نفيسه بر جنازه او نماز بخواند، حضرت نفسيه خاتون هم پشت سر او بر جنازه امام شافعي نماز خواند.(6)هرگاه محمد بن ادريس شافعي مريض مي شد از سيده نفيسه طلب دعا مي كرد و بر اثر دعاي او شفا مي يافت تا اين كه يك مرتبه وي به مريضي سختي مبتلا گشت و به عادت خود از عليا مخدره نفيسه درخواست دعا نمود. سيده نفيسه خاتون به فرستاده امام شافعي گفت مولاي تو در اين مرض رحلت خواهد كرد و چنان شد كه او گفته بود.از اين رو اهالي مصر، خصوصاً اهل تسنن به مقامات عاليه اين خانم بزرگوار ارادت زيادي دارند و تاكنون از عقيده خود عدول ننموده و پيوسته به زيارت مرقد منورش مي شتابند و از آستانه ملكوتي او برآورده شدن حاجات خود را طلب مي كنند.1. منتهي الآمال، ج 2، ص 300؛ و تاريخ طبري، ج 5، ص 174.
2. محمد رضا كحّاله، اعلام النساء، ج 5، ص 188 ـ 190 و منتهي الآمال، ج 2، ص 299.
3. سوره انعام، آيه 6.
4. براي اطلاعات بيشتر از كرامات نفيسه خاتون به اصل مقاله در مؤسسه دارالحديث قم مراجعه كنيد.
5. اعيان الشيعه، ج 7، ص 96 و سفينة البحار، ج 2، ص 604و اعلام النساء، ج 5، ص 195.
6. رياحين الشريعه، ج 5، ص 86.
