بررسي تطبيقي نشانه هاي ظهور

صلاحي

اشاره :

يكي از باورهاي مشترك ميان همه اديان الهي، اعتقاد به ظهور منجي و رهاننده اي است كه مي آيد و جهان را مملو از نور و نيكي مي كند. ظهور اين منتظر نيز با وقايع و حوادثي خاص توأم است كه در منابع اديان مختلف، كم و بيش مشابهتهايي ميان آنها ديده مي شود. اين مقاله نگاهي تطبيقي به برخي نشانه هاي ظهور در اسلام و مسيحيت دارد كه اميد است در مجالي ديگر به تفصيل به هر يك پرداخته شود.

نشانه هاي ظهور

رخدادهايي كه براساس پيش بيني معصومين(ع) در آستانه ظهور موعود(ع) پديد خواهند آمد، نشانه هاي ظهورند و اگر چه زمان ظهور بر هيچ كس روشن نيست اما، تحقق اين نشانه ها نويدبخش نزديكي ظهور است.

در روايات اسلامي نشانه هاي ظهور به دو دسته نشانه هاي حتمي و نشانه هاي غير حتمي تقسيم شده اند. علائم حتمي ظهور آنهايي هستند كه تحققشان بدون هيچ قيد و شرطي الزامي است؛ اما علائم غير حتمي، نشانه هايي هستند كه ممكن است تغيير يابند و يا به كلي حذف شوند.

در سخنان عيسي مسيح(ع) و نيز نوشته هاي رسولان او نشانه هايي از هر دوگونه ذكر شده است كه با آنچه در روايات ما آمده، هماهنگيهاي كلي دارد. برخي از اين نشانه ها عبارتند از:

1. صيحه آسماني :

يكي از حوادثي كه در فاصله كمي از قيام مهدي منتظر(ع) رخ مي دهد، ندايي است كه از آسمان برخاسته و نام حضرت قائم را به گوش تمام جهانيان مي رساند. شيخ طوسي، نعماني و شيخ صدوق در كتابهاي خود روايات زيادي را در اين مورد نقل كرده اند كه در اينجا به يك مورد اشاره مي شود:

نعماني به سند خود از امام محمد باقر(ع) چنين نقل مي كند:1

آن نداي آسماني بر نخواهد خاست مگر در ماه رمضان كه ماه خداست. آن ندا از جبرئيل است كه خطاب به مردم سر داده مي شود و نام قائم را در همه جا طنين انداز مي سازد تا آنجا كه همه ساكنان زمين از شرق تا به غرب آن را ندا را خواهند شنيد. از وحشت شنيدن آن ندا هر كس كه در خواب فرو رفته بيدار شده و هر كس برپا ايستاده ناچار به نشستن مي شود و هر كس بر زمين نشسته به ناگاه از جاي برمي خيزد. پس رحمت الهي بر كسي باد كه اين ندا را بشنود و به آن پاسخ گويد.

در باور مسيحيان نيز از نشانه هاي آمدن منجي، ندايي است كه از آسمان برمي خيزد و ياران مسيح را گرد هم مي آورد:

و سرانجام نشانه آمدن من در آسمان ظاهر خواهد شد. آنگاه مردم دنيا مرا خواهند ديد كه در ميان ابرهاي آسمان، با قدرت و شكوهي خيره كننده مي آيم و من فرشتگان خود را با صداي بلند شيپور خواهم فرستاد تا برگزيدگان مرا از گوشه و كنار زمين و آسمان گرد آورند.2

2. آتشي از آسمان :

در بعضي از روايات اسلامي به آتش زرد و سرخ خامي اشاره شده كه از مقدمات ظهور حضرت مهدي(ع) است. از امام صادق(ع) روايت شده كه فرمود:

وقتي آتش بزرگي از سوي مشرق مشاهده گرديد كه در بعضي شبها بالا مي آيد، در آن هنگام گشايش كار مردم پديد مي آيد و اين آتش اندكي قبل از ظهور قائم خواهد بود.3

و از امام باقر(ع) روايت شده كه فرمود:

وقتي از جانب مشرق آتشي بزرگ و سرخ خام مشاهده نموديد كه سه يا هفت روز بالا مي آيد. در آن هنگام به خواست خدا منتظر فرج آل محمد(ص) باشيد و خدا عزيز و حكيم است.4

در نسخه خطي ابن حماد از ابن معدان نقل شده است كه گفت:5

وقتي در ماه رمضان ستوني از آتش از جانب شرق در آسمان مشاهده نموديد تا مي توانيد مواد غذايي و خوراك تهيه نماييد كه آن سال قحطي خواهد بود.

در انجيل لوقا نيز از آتشي شبيه آنچه در روايات اسلامي آمده به عنوان نشانه اي از ظهور ياد شده است:

در آن زمان، دنيا مانند زمان لوط خواهد بود كه مردم غرق كارهاي روزانه شان بودند، مي خورند و مي نوشيدند و خريد و فروش مي كردند، مي كاشتند و مي ساختند تا صبح روزي كه لوط از شهر سدوم بيرون آمد و آتش گوگرد از آسمان باريد و همه چيز را از بين برد. بلي به هنگام بازگشت من، اوضاع دنيا به همين صورت خواهد بود.6

3. خروج دجال :

اين نشانه، در كتابهاي اهل سنت، از نشانه هاي برپايي قيامت دانسته شده است ولي در منابع روايي شيعه، از نشانه هاي ظهور به شمار مي رود. براساس آنچه از ظاهر اخبار استفاده مي شود، دجال فردي است كه در آخرالزمان و پيش از قيام مهدي(ع) خروج مي كند و غير عادي است و با انجام كارهاي شگفت انگيز جمع زيادي از مردم را مي فريبد و سرانجام به دست عيسي مسيح(ع) در كنار دروازه «در» در منطقه شام به هلاكت مي رسد.7

پيامبر اكرم(ص) مي فرمايد:

قيامت برپا نمي شود، تا وقتي كه مهدي(ع) از فرزندانم قيام كند و مهدي(ع) قيام نمي كند، تا وقتي كه شصت دروغگو خروج كنند.8

يا مي فرمايد:

پيشاپيش برپايي قيامت، خروج دجال است و پيش از دجال، سي دروغگو، يا بيشتر خواهند بود.9

در كتاب مقدس نيز اطلاعات جامعي پيرامون دجال آمده است. البته واژه دجال (antichrist) تنها در مسايل يوحنا وارد شده اما ادعا شده است كه در مكاشفه يوحنا، وسايل پولس و با صراحت كمتري در اناجيل و كتاب دانيال نيز مترادفهاي اين واژه به كار رفته است.10

در مسايل يوحنا آمده است:

فرزندان عزيزم، پايان دنيا نزديك شده است. شما حتما درباره ظهور دجال كه دشمن مسيح است چيزهايي شنيده ايد. حتي الان نيز مخالفين مسيح همه جا ديده مي شوند.11

يوحنا نيز از چندين دجال سخن مي گويد ولي بين دجالان بسيار و يك دجال فرق مي گذارد:

دجال مي آيد. الحال هم دجالان بسيار ظاهر شده اند.12

4. خسوف و كسوف :

ديگر از نشانه هاي ظهور، كسوف در نيمه ماه رمضان و خسوف در آخر و يا اول همان ماه است كه در احاديث فراواني از آنها نام برده شده است.

امام باقر(ع) مي فرمايد:

براي مهدي ما، دو نشانه است كه از هنگامي كه خداوند آسمانها و زمين را خلق فرمود، سابقه ندارد: خسوف در اول ماه رمضان و كسوف در نيمه همان ماه.13

در منابع مسيحي نيز سخن از خورشيد گرفتگي و تيرگي ماه به عنوان نشانه هاي ظهور به ميان آمده است:

پس از اين مصيبتها، خورشيد تيره و تار خواهد شد و ماه ديگر نخواهد درخشيد، ستاره ها خواهند افتاد و آسمان دگرگون خواهد شد. آنگاه تمام مردم، مرا خواهند ديد كه در ابرها با قدرت و شكوه عظيم مي آيم.14

5. جنگهاي خونين و قتلهاي فراوان :

روايتهاي اسلامي خبر از وقوع جنگها، فتنه ها و آشوبهاي گسترده و فراوان در آخرالزمان و در آستانه ظهور امام مهدي(ع) مي دهند، فتنه هايي كه پي درپي مي رسند و سرزمينهاي بسياري را دربر مي گيرند.

پيامبر اكرم(ص) از اين فتنه ها چنين ياد مي كنند:

فتنه اي به پا مي شود و به دنبال آن فتنه اي ديگر برمي خيزد. فتنه اولي در مقايسه با دومي همانند تازيانه خوردن است در مقايسه با ضربات لبه تيز شمشير! سپس فتنه اي پديد مي آيد كه همه محرمات در آن حلال شمرده شود، آنگاه خلافت به بهترين مردم روي زمين مي رسد در حالي كه او در خانه اش نشسته باشد.15

و نيز در جايي ديگر فرمودند:

بعد از من چهار فتنه بر شما فرود آيد كه در اولي خونها مباح مي شود، در دومي خونها و ثروتها مباح مي گردد، در سومي خونها و ثروتها و ناموسها مباح مي شود و در چهارمي آشوبي كور و كر جهان را مضطرب مي سازد.16

در منابع مسيحي نيز به وقوع جنگها و قتلهاي فراوان اشاره شده است:

از دور و نزديك خبر جنگها به گوشتان خواهد رسيد. اما پريشان نشويد، زيرا جنگها درگير خواهند شد اما آخر دنيا در آن زمان نيست.17

قومها و ممالك جهان با يكديگر به ستيز برخواهند خاست.18

در نقاط دور و نزديك جنگهاي بسياري بروز خواهد كرد ولي اين علامت فرا رسيدن آخر زمان نيست.19

6. زياد شدن گناهان و مفاسد اخلاقي :

علامه مجلسي، در باب نشانه هاي ظهور، روايتي را از امام صادق(ع) آورده كه در آن، بيش از يكصد نوع گناه و انحراف اخلاقي، اجتماعي، اعتقادي و فرهنگي كه در دوران غيبت، دامنگير جوامع اسلامي مي شود، پيشگويي شده است. از جمله: رشوه خواري، قماربازي، شرابخواري، زياد شدن زنا، لواط، قطع صله رحم، سنگدل شدن مردمان، اهتمام مردم تنها به شهوت و شكم، از ميان رفتن شرم، نپرداختن زكات و خمس، كم فروشي، بي اعتنايي به اوقات نماز، آراستن مساجد به زيورآلات، گزاردن حج به انگيزه هاي مادي و براي غير خدا، رعايت نكردن احترام بزرگترها، پيروي از ثروتمندان، صرف كردن سرمايه هاي عظيم در فساد و ابتذال و بي ديني، چاپلوسي و تملق گويي و...20

در باور مسييحان نيز به افزايش گناه و فساد به عنوان نشانه هاي ظهور و حوادث آخرالزمان اشاره شده است:

اين را نيز بايد بداني كه در زمانهاي آخر، مسيحي بودن بسيار دشوار خواهد بود زيرا مردم خداپرست، پول دوست، مغرور و متكبر خواهند بود، و خدا را مسخره كرده، نسبت به والدين نامطيع و ناسپاس خواهند شد و دست به هر عمل زشتي خواهند زد. مردم سنگدل و بي رحم، تهمت زن و ناپرهيزكار، خشن و متنفر از خوبي خواهند بود و كساني را كه مي خواهند زندگي پاكي داشته باشند به باد تمسخر خواهند گرفت. در آن زمان، خيانت در دوستي امري عادي به نظر خواهد آمد، انسانها خود رأي، تندخو و مغرور خواهند بود و عيش و عشرت را بيشتر از خدا دوست خواهند داشت. به ظاهر افرادي مومن، اما در باطن بي ايمان خواهند بود. فريب اينگونه اشخاص خوش ظاهر را نخور.21

بسياري برخاسته، خود را نبي معرفي خواهند كرد و عده زيادي را گمراه خواهند نمود، گناه آنقدر گسترش پيدا خواهد كرد كه محبت بسياري سرد خواهد شد.22

كلام آخر :

با توجه به اين نشانه ها و نيز علائمي ديگر كه بي شك واقع خواهد شد و معصومين(ع) به آنها اشاراتي فرموده اند، به نزديكي باور مسلمانان و مسيحيان پيرامون موضوع آخرالزمان پي مي بريم و اين امر مي تواند سرآغازي براي مطالعه اي دقيق تر در خصوص مهدويت باشد. ان شاءاللّه

1 . در انتظار موعود، ص103.

2 . متي، 24:30 و 31.

3 . بحارالانوار، ج52، ص240.

4 . بحارالانوار، ج52، ص230.

5 . عصر ظهور، ص297.

6 . لوقا، 17:28 و 29 و 30.

7 . حوزه، ش71، ص262.

8 . ارشاد، ج2، ص371.

9 . بحار، ج52، ص300.

10. موعود، ش31، دجال (آنتي كريست در كتاب مقدس).

11. رساله اول يوحنا، 2:18.

12. رساله اول يوحنا، 2:18.

13. منتخب الاثر، ص444.

14. مرقس، 13:24، 25، 26.

15. روزگار رهايي، ص894 (به نقل از الحاوي للفتاوي، ج2، ص136).

16. همان، ص896.

17. متي، 24:6.

18. متي، 24:7.

19. مرقس، 12:7.

20. حوزه، ش71، ص273.

21. نامه دوم پولس به تيمورتائوس، 3.

22. متي، 24:11،12،13.
>

6 . حوزه، شماره 71 و 70 ويژه نامه حضرت بقية اللّه الاعظم(عج)، مهر، آبان، آذر و دي 1374.

7 . موعود، شماره 31، فروردين و ارديبهشت 1381 (دجال: مترجم اسماعيل نعمت الهي).

5 . شفيعي سروستاني، ابراهيم، در انتظار موعود، مؤسسه فرهنگي موعود، چاپ اول 1376.

2 . انجيل عيسي مسيح(ع).

3 . كامل، سليمان، روزگار رهايي، ترجمه علي اكبر مهدوي پور.

4 . كوراني، علي، عصر ظهور، ترجمه عباس جلالي، سازمان تبليغات اسلامي، چاپ دوم 1371.

1 . CD نور، 2، جامع الاحاديث ـ مركز تحقيقات كامپيوتري علوم اسل