سروش امامت - طرحی از سیمای عسکری (ع) نسخه متنی

محمد ميانجي

هفدهمين شماره كوثر را در حالي پيش روي داريد كه طراوت ولادت امام عسكري(ع) دل و ديده كوثريتان را از شادابي سرشار ساخته است. آنچه مي خوانيد، طرحي است از سيماي امام حسن عسكري يازدهمين مظهر ولايت اللّه بر جهانيان كه به صورت گزيده و انتخابي از بحارالانوار و اصول كافي گردآوري شده است.

سروش امامت

محمد يكي از پسران امام هادي(ع) بود (و اكنون به امامزاده سيدمحمد معروف است و مرقد شريفش در چند فرسخي شهر سامره قرار دارد).

در زمان پدرش امام هادي(ع) از دنيا رفت. شيعيان و دوستان از هر سو به خانه امام هادي(ع) آمدند و به آن حضرت تسليت گفتند. حدود صد و پنجاه نفر از خاندان عبدالمطلب و بني هاشم، در منزل امام هادي(ع) گرد آمدند و به امام هادي(ع) تسليت گفتند. در اين هنگام جواني وارد مجلس شد و در سمت راست امام هادي(ع) نشست. امام هادي(ع) به او فرمود:

يا بُنيَّ اَحْدِثْ للّه عَزَّ وَ جَلَّ شُكْرا، فَقَدْ اَحْدَثَ فيك اَمْرا.

«پسرم، خدا را شكر كن كه در باره ات امري پديد آورد.» [مقام امامت را به تو سپرد]

جوان گريه كرد، خداي را سپاس گزارد، كلمه استرجاع را به زبان آورد و گفت:

«حمد و سپاس خداي را كه پروردگار جهانيان است؛ و من، از جانب شما، از درگاه خدا، كامل كردن نعمتش را براي ما مي خواهم، اِنا للّه وَ اِنّا اِلَيهِ راجِعُون؛ «ما ازآنِ خدا هستيم و به سوي او باز مي گرديم.»

بعضي از حاضران كه جوان را نمي شناختند: پرسيدند: «اين جوان كيست؟»

گفته شد: «حسن(ع) پسر امام هادي(ع) است».

حاضران در آن روز، كه حضرت حدود 20 سال داشت، او را شناختند و دريافتند كه امام هادي(ع) به امامت او اشاره فرموده، وي را جانشين خود ساخته است.1

جانشين پدر

وقتي محمد فرزند بزرگ امام هادي(ع) وفات يافت، با خود فكر كردم ماجراي محمد و برادرش حسن(ع)، مانند ماجراي اسماعيل و امام كاظم، فرزندان امام صادق(ع)، است. نخست تصور مي شد محمد، پسر ارشد امام هادي، بعد از پدرش امام است؛ ولي بعد از وفاتش معلوم شد امام بعدي حسن عسكري(ع) است. در مورد فرزندان امام صادق(ع) هم همين طور. نخست تصور مي شد اسماعيل امام هفتم است؛ ولي وقتي اسماعيل درگذشت، معلوم شد امام كاظم(ع) هفتمين امام است.

غرق در افكار خود بودم كه امام هادي(ع) رو به من كرد و فرمود: «آري، اي ابوهاشم، ابومحمد (حسن عسكري(ع)) جانشين من است. علوم مورد نياز مردم، و ابزار امامت (كتاب و سلاح پيامبر(ص)) همراه اوست.2

نگين انگشتر

موقعيتي كه امام حسن عسكري(ع) در آن قرار گرفته بود با وضعيت امامان ديگر تفاوت داشت؛ زيرا بعد از وفات وي غيبت امام دوازدهم پيش مي آمد و شيعيان بايد براي تحمل آن آماده مي شدند. امام حسن عسكري، در چنين زماني، نگين انگشتر خود را با جمله «انا اللّه شهيدٌ»3 متبرك كرد. گويا مي خواست به شيعيان بگويد گمان نكنيد همه چيز به آخر رسيده است؛ گرچه امام هر عصري ناظر بر اعمال مردم و شيعيان است، اما خداوند شاهد اعمال شماست و نبايد كاري كنيد كه باعث بدنامي شيعيان گردد. بر انگشتر ديگر آن حضرت،

عبارت «سبحان من له مقاليد السموات و الارض»4 حك گرديده بود؛ يعني همان خدايي كه كليد آسمانها و زمينها تحت قدرت اوست، حضور يا غيبت جانشينان پيامبر را تعيين مي كند.