تأخير و ترك حجّ

2 / 1

هشدار نسبت به ترك حج

1 ـ پيامبر خدا صلّى الله عليه و آله : هيچ بنده اى نيست كه حج را به خاطر كارى از كارهاى دنيا ترك كند ، مگر آن كه حاجيانِ سر تراشيده را خواهد ديد (كه از حج برگشته اند) پيش از آن كه كارش را انجام داده باشد .

2 ـ امام باقر عليه السّلام : در وصيت امير مؤمنان عليه السّلام چنين بود : «حجِ خانه پروردگارتان را ترك نكنيد ، كه هلاك خواهيد شد» .

3 ـ امام صادق عليه السّلام : در ترك حج ، هيچ خيرى نيست .

4 ـ سماعه : امام صادق عليه السّلام به من فرمود : «چرا امسال به حج نمى روى ؟» گفتم : ميان من و قومى ، داد و ستد و كارهايى بوده و اميدوارم كه در آن، خيرى باشد . حضرت فرمود : نه به خدا قسم! خداوند در آن براى تو خيرى قرار نمى دهد .

سپس فرمود : هيج بنده اى از زيارت اين خانه محروم نمى شود ، مگر به خاطر گناهى . و آنچه خداوند مى بخشايد ، بيشتر است .

2 / 2

صفت تارك حج[1]

الف ـ كافر است

قـرآن

«براى خداست ، به عهده مردم حجِ خانه خدا ، هركس بتواند راهى بدان بيابد . و هركه كفر ورزد ، همانا خداوند از جهانيان بى نياز است» .

حديـث

5 ـ پيامبر خدا صلّى الله عليه و آله ـ در وصيتش به على عليه السّلام ـ : يا على! از اين امّت ، ده گروه به خداوند كافر شده اند... (يكى هم) كسانى كه توانگرند و بى آن كه به حج بروند، از دنيا مى روند.

6 ـ از وصيت هاى پيامبر خدا صلّى الله عليه و آله به على عليه السّلام اين بود : يا على! ترك كننده حج ، در حال استطاعت ، كافر است . خداى متعال مى فرمايد : «براى خداست بر عهده مردم حج خانه خدا ، براى كسى كه راهى به آن داشته باشد (و بتواند) و هر كس كفر ورزد ، خداوند از جهانيان بى نياز است» .

يا على! هركس حج را آن قدر تأخير بيندازد تا مرگش فرا رسد ، خداوند در روز قيامت ، او را يهودى يا نصرانى بر مى انگيزد .

7 ـ پيامبر خدا صلّى الله عليه و آله : هر كس ره توشه و مركبى داشته باشد كه او را به خانه خدا برساند، ولى حج نرود، فرقى نيست كه يهودى يا نصرانى بميرد (مسلمان نمى ميرد) . اين بدان جهت است كه خداوند در قرآن مى فرمايد : «براى خدا بر عهده مردم است كه هركس مى تواند ، به زيارت خانه او برود» .

8 ـ كسى كه حاجتى آشكار، يا حاكمى ستمگر، يا بيمارى بازدارنده اى او را از حج بازندارد ، ولى بى آن كه حج انجام دهد از دنيا برود، مى خواهد يهودى بميرد ومى خواهد نصرانى بميرد.

9 ـ اى مردم ! خداوند حج را بر كسى كه قدرت و راهى بر آن داشته باشد، واجب ساخت. هر كس انجام ندهد، به هر حالى كه مى خواهد بميرد، يهودى، مسيحى يا مجوس، مگر آن كه بيماريى داشته باشد كه او را نگذارد، يا حاكم ستمگرى مانع شود. آگاه باشد كه او رادر شفاعت من بهره اى نيست و بر حوض من وارد نمى شود . هشدار! آيا رساندم؟

ب ـ ترك كننده دستور اسلام است

10 ـ امام صادق عليه السّلام : هركس توان حج رفتن داشته باشد ، ولى نرود ، بى آن كه كارى داشته باشد كه عذر او به حساب آيد ، يقيناً دستورى از دستورهاى اسلام را ترك كرده است .

11 ـ از امام صادق عليه السّلام درباره مردى پرسيدند كه حج رفتن را به تأخير مى اندازد و جز تجارتى كه او را مشغول ساخته ، يا قرضى كه دارد ، چيزى مانع رفتن او نيست . حضرت فرمود : بهانه اش را نمى پذيرم . سزاوار نيست كه حج را تأخير بيندازد (و امروز وفردا كند). پس اگر بميرد، قطعاً يكى از دستورهاى اسلام را ترك كرده است.

12 ـ امام كاظم عليه السّلام در تفسير آيه «هل ننبّئكم بالأخسرين أعمالاً؛ (آيا به شما خبر دهيم كه زيانكارترين افراد كيست؟)» فرمود : آنان كسانى اند كه حج واجب را به تأخير مى اندازند و امروز و فردا مى كنند (تا از دست برود) .

ج ـ هنگام مرگ ، خواستار بازگشت به زندگى است

13 ـ از امام صادق عليه السّلام درباره آيه «فأصّدّق وأكن من الصالحين»[2] پرسيدند . حضرت فرمود : «أصّدّق» يعنى صدقه دهم . و «از صالحان باشم» ، يعنى حج به جا آورم .

14 ـ ابن عبّاس : كسى كه ثروتى دارد كه او را به زيارت خانه خدا مى رساند ، يا زكات را بر او واجب مى كند، ولى اقدام نكند، هنگام مرگ (از كسانى خواهد بود كه) درخواست مى كند دوباره بر گردد (تا جبران كند) . مردى گفت اى ابن عبّاس، از خدا بترس . تنها كفار خواستار بازگشت مى شوند . گفت: در اين باب بر شما از قرآن مى خوانم: «اى كسانى كه ايمان آورده ايد، اموال و اولادتان شما را از ياد خدا باز ندارد . و از آنچه خدا به شما روزى كرده است ، پيش از آن كه مرگ به سراغ يكى تان آيد، انفاق كنيد» . تا آن جا كه مى فرمايد: «و خداوند بدان چه مى كنيد، آگاه است».

د ـ روز قيامت نابينا برانگيخته مى شود

15 ـ ابوبصير: از امام صادق عليه السّلام درباره آيه «من كان فى هذه أعمى فهو فى الآخرة أعمى وأضلّ سبيلاً؛ هركه در اين دنيا كوردل باشد ، در آخرت هم كوردل و گمراهتر خواهد بود» پرسيدم . حضرت فرمود : مقصود ، كسى است كه حج واجب خود را با امروز و فردا كردن به تأخير مى اندازد ، تا اين كه مرگش فرا مى رسد .

16 ـ ابوبصير: شنيدم امام صادق عليه السّلام مى فرمود: كسى كه بميرد ، در حالى كه تندرست و توانگر باشد و به حج نرفته باشد، او از كسانى است كه خداوند درباره آنان فرموده است: «در روز قيامت ، او را نابينا برمى انگيزيم» . راوى پرسيد : سبحان الله! نابينا؟ حضرت فرمود : آرى ، خداوند او را از راه حق نابيناكرده است . (و در حديثى ديگر «راه خير» آمده است).

17 ـ امام صادق عليه السّلام : آيه «ومن كان في هذه أعمى فهو في الآخرة أعمى وأضلّ سبيلاً» ؛ هركه در اين دنيا كور دل باشد ، در آخرت هم كور دل و گمراهتر خواهد بود» درباره كسانى نازل شده كه حج را آن قدر تأخير مى اندازند تا حج ناكرده بميرند . پس او نابيناست ، كه از انجام فريضه اى از واجباتِ الهى كور شده است .

2 / 3

هشدار نسبت به تعطيل كردن خانه خدا

18 ـ پيامبر خدا صلّى الله عليه و آله : اگر يك سال ، همه مردم ، حج رفتن را ترك كنند ، به آنان مهلت داده نخواهد شد (كيفر مى شوند) .

19 ـ هرگاه امّتم ، قصد آمدن به زيارت خانه خدا را ترك كنند ، به آنان مهلت داده نخواهد شد .

20 ـ امام على عليه السّلام : خدا را ، خدا را ، درباره خانه پروردگارتان! تا هستيد، مبادا كه از شما خالى باشد ، كه اگر زيارتِ خانه خدا ترك شود ، مهلت داده نخواهيد شد .

21 ـ سدير : در حضور امام باقر عليه السّلام خانه خدا را ياد كردم . حضرت فرمود : اگر يك سال آن را ترك كنند، مهلت داده نخواهند شد. (در حديث ديگر است: عذاب بر آنان فرود خواهد آمد.)

22 ـ حسين احمسى از امام صادق عليه السّلام چنين روايت كرده است: اگر مردم حج را ترك كنند، در نزول عذاب مهلتى به آنان داده نمى شود ـ يا كه فرمود ـ : عذاب بر آنان فرود مى آيد.

23 ـ امام صادق عليه السّلام : خداوند، به سبب شيعيانى از ما كه حج مى گزارند، عذاب را از آنان كه حج نمى كنند دفع مى كند. اگر همه بر ترك حج همدستى كنند، همه هلاك مى شوند.

24 ـ امام صادق عليه السّلام : اگر مردم ، حج را ترك كنند ، بر رهبر واجب است كه مردم را ـ چه بخواهند و چه نخواهند ـ به حج وادار كند ، چرا كه اين خانه ، براى حج قرار داده شده است .

25 ـ اگر مردم ، حجِ خانه خدا را ترك كنند ، وظيفه زمامدار است كه آنان را به حج و اقامت نزد خانه خدا وادار كند... واگر پول نداشته باشند، از بيت المال مسلمانان خرج آنان را بپردازد.

(1) منظور حَجة الإسلام است كه بر شخص مستطيع واجب مى باشد .

(2) ترجمه كامل در تفسير نمونه چنين آمده است : از آنچه به شما روزى داده ايم انفاق كنيد ، پيش ازآن كه مرگ يكى از شما فرا رسد، وبگويد پروردگارا! چرا مرا مدّت كمى به تأخير نينداختى، تا صدقه دهم واز صالحان باشم!