مبارزه با فساد در حكومت علوى(ع) - مبارزه با فساد در حکومت علوی (ع) نسخه متنی

مبارزه با فساد در حكومت علوى(ع)

قربانعلى درّى نجف آبادى

از اهداف بلند انبيا(ع) مى توان «برقرارى قسط و عدل در جامعه» و «حمايت از محرومان و مبارزه با ستمگران» و «برقرارى نظم و انضباط و حاكميت قانون عدل و قانون خدا در جامعه» و «برقرارى امنيت فردى و اجتماعى» و «برخورد با عوامل ناامنى و فتنه و فساد» و «ايجاد محيطى سالم و سازنده و پاك و شايسته براى رشد استعدادها و فضايل» و «ارتقاى سطح بينش مادى و معنوى جامعه بشرى» و «فضاسازى براى عزت و كرامت انسانها و تكامل الهى جامعه» را شمرد.

البته، محدود كردن كارايى اديان الهى به بُعد حكومت و برقرارى اهداف يادشده، بدون توجه به اهداف معنوى، همان قدر ناروا و ستم است كه محدود كردن مكتب انبيا(ع) به اهداف معنوى و رهبانيت و گوشه گيرى و انزواى سياسى. هر دو ديدگاه، انحرافى و ناصحيح و نارواست. ديدگاه حق در باره مكتب انبيا(ع) جامع نگرى ميان حيات دنيا و سعادت آخرت و ارتباط دنيا با آخرت و دين با حكومت و برقرارى عدالت آميخته با تقوا و فضيلت و معنويت است.

بايد اهداف بلند حكومت علوى(ع) را نيز در همين موارد، جست.

امام على(ع) انگيزه خود را از پذيرفتن حكومت، برقرارى قسط و عدل و امنيت و دفاع از مظلومان و ستمديدگان و مقابله با ظالمان و ستمگران و تقسيم عادلانه بيت المال در ميان مسلمانان و ايجاد زمينه هاى لازم براى رشد و پويايى و عزت و سربلندى جامعه اسلامى و ... عنوان كرده و شهادتش نيز براى تحقق چنين اهداف بلندى بوده است.

در اين نوشتار، بيشتر، سعى خواهد شد تا گوشه هايى از اهداف بلند حكومت علوى(ع) و شرايط و وضعيت و نيازها و شيوه هاى مبارزه آن حضرت با مفاسد اجتماعى و سياسى و فرهنگى، بازگو شود و راهكارها و سياستهاى آن حضرت در برخورد با مفاسد گوناگون حكومتى، ادارى، اجتماعى، سياسى، ارائه گردد و شرايط مطلوب و قابل قبول براى حكومت اسلامى تبيين گردد.

هدف و انگيزه از پذيرش حكومت

با توجه به شرايطى كه در بيست و پنج سال بعد از زمان رحلت رسول اكرم(ص) يعنى از سال 11 هجرى تا سال 35 هجرى در دنياى اسلام به وجود آمده بود و مجموعه اوضاع سياسى و اجتماعى و فرهنگى و انحرافات و تحريفهايى كه مخصوصاً در ثلث سوم اين دوران پديد آمده بود و عناصر ناباب و ناسالم بر دنياى اسلام حاكم شده بودند و حكومت به جاى شايسته سالارى و لياقت پرورى به دست افراد ناباب و غير مسؤول افتاده بود و بيت المال به عنوان تيول قشرى خاص از اربابان زر و زور و قدرت تبديل شده بود و عدالت و مواسات و مساوات و برادرى و وحدت اسلامى از جامعه رخت بر بسته بود و ضعف و سستى و كسالت و تنبلى و تن پرورى جايگزين شجاعت و شهامت و فتوت و مردانگى شده بود و غيرتها و تعصبهاى غلط جاهلى مجدداً در پى احيا شدن بود و روابط جاى ضوابط را گرفته بود، امام(ع) با توجه به شرايط موجود و پيش بينى آينده در آغاز از پذيرفتن ولايت و حكومت سر باز زده و فرمود:

«دعونى و التمسوا غيرى فانّا مستقبلون امراً له وجوه و الوان؛[1]
من را رها كنيد و سراغ ديگرى برويد، زيرا ما با امرى روبه رو هستيم كه داراى چهره ها و شكلها و رنگهاى گوناگون است.»
اما آنگاه كه پذيرفت اين بار سنگين را بر حسب وظيفه و تكليف و امانت الهى بر دوش گيرد، فرمود:

«وَ اعلموا اِنّى ان اجبتكُم ركبت بكم ما اَعْلم وَ لَم اضغ الى قول القائل وَ عتَب العاتب؛[2]
اگر مهار مركب حكومت در اختيار من قرار گيرد من طبق تشخيص و وظيفه خود عمل خواهم كرد و گوش به حرف اين و آن و يا ملامت كسى نخواهم داد و بر طبق علم و دانايى و توانايى خود اقدام خواهم نمود.»
و آنگاه كه حكومت را پذيرفت اهداف خود و فلسفه حكومت و برنامه ها و سياستها و اصول كار خود را در مواقع مختلف اعلام داشت كه از آن جمله اينهاست:

1ـ مبارزه با سيرى ظالم و گرسنگى مظلوم:

«لولا حُضورَ الحاضِر وَ قيامُ الحُجَّة بِوجود النّاصِر وَ ما اَخَذ اللهُ عَلى العُلَماء ان لا يُقارّوا عَلى كظة ظالِم وَ لا سَغب مَظلوم لالقيت حَبْلها عَلى غاربها وَ لسقيت آخرها بِكأس اَوَّلِها؛[3]
اگر گروهى براى يارى من آماده نبودند و حجت خداوند با وجود ياوران بر من تمام نمى گشت و پيمان الهى با دانايان در باره عدم تحمل پرخورى ستمكاران و گرسنگى ستمديدگان نبود، مهار اين زمامدارى را به دوش مى انداختم و انجام آن را مانند آغازش با پياله بى اعتنايى سيراب مى كردم و در آن هنگام مى فهميديد كه اين دنياى شما در نزد من از اخلاط دماغ يك بز ناچيزتر است.»