لطفا منتظر باشید ...
امر خدا را هرگز نمى تواند اقامه كند جز كسى كه اهل سازش و كرنش و تشابه به كفار و فاسقان و پيرو مطامع نباشد.» «يُستَدِلُّ عَلَى الادبار بِأربَع: سُوءِ التَّدبير وَ قبح التَّبذير وَ قِلَّة الاعتبار وَ كِثرَة الاِغترار[26]؛
چهار چيز نشانه پشت كردن و انحطاط است: تدبير بد و ناروا؛ تبذير زشت و ناپسند؛ كم عبرت گرفتن از حوادث و روزگار؛ بسيار مغرور شدن.» مغيره، پيش حضرت آمد و درخواست كرد كه كارگزاران دوره عثمانى را در جاى خود ابقا كند و حداقل، معاويه را از كار بركنار نكند، اما امام على(ع) فرمود: به خدا قسم! اگر ساعتى از روز باشد، در اجراى وظيفه ام تلاش به خرج مى دهم، نه آنان را كه گفتى والى مى كنم و نه امثال آنان را به ولايت مى گمارم.[27]
دستگاه قضايى و مبارزه با فساد
نقش و جايگاه دستگاه قضايىِ كارآمد و صالح در مبارزه با فساد و تجاوز، بر هيچ كس پوشيده نيست. چنانچه قوه قضاييه، از استقلال و اقتدار و اعتبار و شايستگى هاى لازم برخوردار باشد، به طور قطع، مى تواند به عنوان شمشير برّنده اى در برابر بى عدالتى و ظلم و قلدرى بايستد و از حقوق مردم و محرومان، دفاع و در برابر زورگويان و متجاسران به حقوق عمومى، مقابله و مقاومت و امنيت و نظم اجتماعى و عدالت عمومى و حمايت از محرومان را تضمين و تأمين كند.در فرهنگ و ميراث علوى(ع) بحث دستگاه قضايى و اعتبار و استقلال و هويت و كفايت آن، به عنوان يك اصل روشن و كارساز و مؤثر در پيشگيرى از جرم و جنايت و در برخورد با مجرمان و جنايتكاران به حساب آمده است و از اين حيث، همه، در برابر قانون، برابرند و قاضى، موظف به اجراى حق و عدل و احقاق حقوق عامه و مبارزه با فساد در اشكال گوناگون آن شده است.اميرالمؤمنين(ع) در دوران خلافت و ولايت خود، بر استفاده از قضات شايسته و بايسته، تأكيد فرمود و بر اهميت قضاوت ارشاد كرد و در جهت تقويت امور قضايى كوشيد و راههاى پيچيده قضاوت را با بيان و قضاوتهاى حيرت انگيز خود روشن ساخت و بر كار قضات نظارت كرد و نقاط ضعف آنان را گوشزد كرد و بر عملكرد آنان اشراف داشت و بر شرافت و تأمين زندگى و رفاه و معيشت قضات عنايت داشت تا دستگاه قضايى، حقيقت را فداى مصلحت نكند و تحت تأثير رشوه و تطميع و تهديد قرار نگيرد و اهل مداهنه نباشد و نيز بداند كه بر مسند پيامبر(ص) و يا وصى او تكيه زده است و منصب قضا امانت است و نه تجارت.در فرمان حكيمانه امام(ع) به مالك اشتر، اين مسايل، به وضوح قابل ملاحظه و استفاده است:«ثم اختر للحُكم بَينَ الناس أفضَل رَعيّتك فى نَفْسك مِمَّن لاتَضيق بِهِ الأُمور، وَ لا تُمْحِكُهُ الخُصُوم، وَ لا يَتَمادى فِى الزَلَّة، وَ لايَحْصَرُ مِن الفى ء الى الحَقّ إذا عَرفَه وَ لا تُشرِفُ نَفْسه عَلى طمعٍ ...؛براى داورى ميان مردم، برترين افراد خود را برگزين! از كسانى كه داراى سعه صدر باشد و امور گوناگون، او را در تنگنا قرار ندهد و مخاصمه و كينه توزى دو طرف دعوا، او را به خشم و كج خلقى وا ندارد و در اشتباهاتش پافشارى نكند و چون متوجه اشتباه خود شود، بازگشتِ به حق و اعتراف به آن، برايش سخت نيايد و نَفْس او، تمايل به طمع نداشته باشد و در فهم مطالب به اندك تحقيق اكتفا نكند، بلكه مسايل را تا پايان دنبال كند، كسى كه در شبهات از همه محتاط تر باشد و در يافتن حق و استناد به ادله، جدى تر باشد و از كثرت مراجعه دو طرف دعوا، كمتر خسته شود و در كشف امور، از همه صابرتر و شكيباتر باشد و در هنگام روشن شدن حكم و حق، از همه قاطع تر باشد. از كسانى باشد كه ستايش ستايشگران، او را فريب ندهد و تمجيدهاى بسيار، او را از حق متمايل نسازد و عوامل تطميع و تهديد و تملق و چاپلوسى، او را نفريبد. و البته اين چنين نيروهايى، بسيار كم هستند.»
آن گاه امام(ع) به وظايف حساس زمامدار و حكومت اسلامى در برابر قضات مى پردازد و فرمان مى دهد كه نسبت به قضات يادشده، چگونه بايد مراقبت صورت گيرد و احسان و سخاوت به خرج داده شود و اعتبار و منزلت و اقتدار و موقعيت داده شود تا از هر گونه سخن چينى و بدانديشى و طمع ديگران در امان باشند و ديگران نيز در آنان طمع نكنند و دشمنان، نسبت به آنان، مكر نكنند و بدانديشان، مجال تفتين و توطئه و سخن چينى نسبت به آنان را نيابند و ... .شرايط و ويژگيهاى قضات، آن چنان كه از بيان نورانى امام(ع) استفاده مى شود، به قرار زير است:
