ب: از ناحيه سخنان و سيره و عملكرد اميرالمؤمنين(ع)
در بخش اول سخنان مورخان و تاريخ نگاران را مى توان در محورهاى ذيل خلاصه كرد:
1ـ شكل گيرى دو طبقه عامه و خاصه
در زمان خليفه دوم ديوان عطايا، حقوق و بيت المال بر اساس سوابق اسلامى افراد و تركيب قبيله اى و مهاجرت و طبقه بندى امت بر پايه قوميت و نژاد و سابقه گرايش به اسلام و مانند آن شكل گرفت و در نتيجه اختلاف بين طبقات اجتماعى افزايش يافت و يا پديد آمد و توقعات و مطالبات شدت يافت و جامعه به طبقه خواصّ و عوام تقسيم شد. (عامّه و خاصّه)اين سنت غلط، آثار شوم و ناپسند خود را در جامعه اسلامى گذاشت. امام(ع) براى اجراى عدالت و مساوات تلاش فراوانى انجام داد، اما سرانجام به جرم عدالتخواهى به شهادت رسيد.