نگاهی به برخی از مقاتل نسخه متنی

ابوالفرج بااين كه از تبارامويان بود مانند بسيارى از آزاد فكران عصر خويش به مذهب تشيع اعتقاد داشت . در كتابهاى خود شعارهاى شيعه را آشكار مى كرد. كتاب او :[مقاتل الطالبيين] قديمى ترين و معتبرترين كتاب در شرح وقايع طف و حوادث عشاورا و ساير مقاتل اولادابوطالب است .افزون براين در كتاب [ الاغانى] همه جا نام امامان شيعه را با سلام و صلوات مى برد واز ذكر مثالب نياكان خود بنى اميه خوددارى نمى كند.

ابن شاكر در عيون التواريخ گويد :[ابوالفرج شيعى بود و تشيع خويش را آشكار مى نمود].

ابن اثير در كتاب الكامل گويد :[ ابوالفرج شيعى بود واين موجب تعجب است].

ذهبى گويد:[ شگفت است بااين كه ابوالفرج از بنى اميه است مذهب تشيع دارد].

ابوالفرج حدود هفتاد و دو سال عمر كرد و سراسر عمر با بركت خود را صرف خدمت به علم وادب نمود.

وى در سالهاى آخر عمر به بيمارى فالج واختلال حواس دچار گرديد و مطالب را در هم مى آميخت . عاقبت روز چهاردهم ذيحجه سال 356 هجرى در بغداد بدرود زندگى گفت .

(كتاب الاغانى قسمت اول از كتاب اول ترجمه دكتر محمدحسين مشايخ فريدنى مقدمه مترجم )
ابوالفرج تاليفات بسيارى داشته است ولى فقط كتاب[ الاغانى] و [كتاب مقاتل الطالبين] و كتاب[ ادب الغرباء] به چاپ رسيده واز ديگر كتب اواطلاعى در دست نيست .

ابوالفرج كتاب[ مقاتل الطالبيين] را به سال 313ه.ق در شرح احوال و شهادت اولادابى طالب از جعفر بن ابى طالب تا هفتاد نفرى كه در عهد مقتدر (320295ه.ق ) در زندان او درگذشتند تاليف كرده است .

اين كتاب از ماخذ مهم تاريخ خاندان على[ ع] و واقعه طف است كه به سال 1307 در تهران 1353 در نجف و در سال 1949 در قاهره چاپ شده است .

مولف درباره كتاب و شيوه گزارشى خود مى نويسد:

[ما دراين كتاب به خواست خداى متعال قسمتى ازاحوال آن دسته از فرزندان ابوطالب را بيان مى داريم كه از زمان رسول خدا[ص] تا به امروز كه ما به تدوين اين كتاب دست زده ايم يعنى : ماه جمادى الاولى سيصد و سيزده هجرى به قتل رسيده اند چه آنان كه به وسيله زهر مسموم گشته و چه آنانى كه از ترس سلطان وقت از وطن آواره گشته و در همان آوارگى از دنيا رفته اند و يااگر گرفتار چنگال دشمنان شده و به زندان افتاده اند و در همان زندان بدرود زندگى گفته اند...

ما دراين كتاب حداكثراختصار را مراعات كرديم و تا آنجا كه مقدور بودازاطاله سخن تكرار مطالب خوددارى نموديم].

دراين كتاب نامها به ترتيب تاريخ وفات آمده است و در تقديم و تاخر شخصيت و فضل ملاك نبوده است . مولف اشعار فراوانى در رثاء و يا مدح اعلام نقل كرده واگر خود آنان شعرى سروده اند اشعارى نيزاز ايشان آورده است . چون خودم مولف از نقادان شعر واز بزرگان شعراء و اهل ادب بوده است روى علاقه اى كه به شعر وادبيات داشته در بسيارى از موارد اختصار رعايت نكرده و گاهى متجاوزاز صد بيت در رثاء يا مدح كسى نقل كرده است .

دراين كتاب نام 216 تن كشته شدگان از فرزندان ابوطالب آمده است جعفر بن ابى طالب كه نخستين شهيداز فرزندان ابى طالب است در آغاز و پس از آن ديگر شهدا به ترتيب آمده است .

متن عربى اين كتاب كه اكنون در دسترس است پيراسته از كاستيها و اشتباهات نيست ازاين روى استاد محقق جناب آقاى سيدهاشم رسولى محلاتى و على اكبر غفارى به دقت دست به تصحيح و ترجمه آن زده اند. روى اين اساس ترجمه اين كتاب (كه براساس متن تصحيح شده انجام گرفته ) از متن عربى آن صحيح تر و بهتراست .

دراين ترجمه تعليقهاى سودمندى در پاورقيها آمده است .البته اسناد طولانى به جز راوى اول و آخر حذف شده اند.

ترجمه اين كتاب به نام: [ سرگذشت كشته شدگان از فرزندان ابوطالب] در 691 صفحه با قطع وزيرى به چاپ رسيده است .

مترجمان در مقدمه نگاشته اند: