الارشاد - نگاهی به برخی از مقاتل نسخه متنی

بنابر تحقيق ابوالفرج زيدى مذهب بوده است .

مى توان گفت : هدف اصلى وى ذكر تاريخ ائمه و بزرگان زيديه است و گويا كتاب را به عنوان طرفدارى از مذهبش تاليف كرده است زيرا ديده مى شود كه گاهى در تمجيد و تعظيم
و مدح بزرگان زيديده مبالغه نموده و پاره اى از آنان را برامام صادق[ ع] و موسسى بن جعفر[ ع] برترى داده واين كار با عقيده اماميه سازگار نيست .

الارشاد

محمد بن محمد بن نعمان عكبرى بغدادى .

محمد بن محمد بن نعمان بن عبدالسلام ابوعبدالله ملقب به شيخ مفيد و معروف به ابن المعلم به سال 339 ( ه.ق ) در واسط و يا عبكرا (واسط شهركى است بين بغداد و سامراء و سه يا چهار فرسخى بغداد. عبكراهم 413در همين مسير واقع است ده فرسخى بغداد). متولد شده است و به سال ه.ق . دو يا سه شب مانده به آخر ماه رمضان بدرود حيات گفت .

درباره شخصيت برجسته شيخ مفيد[ ره] علماى سنى و شيعه سخنانى دارند كه به برخى از آنهااشاره مى كنيم :

ابن نديم:

[ ابوعبدالله ... كه هم اكنون به متكلمان شيعه رياست دارد و در صنعت كلام به روش مذهب شيعه بر همه مقدم است . وى داراى دقت نظر و افكار صائبى است . من او را ديده و بسيار دانشمند يافتم].

[دانشمند بزرگ رافضه (شيعه )ابوعبدالله بن معلم صاحب تصانيف بديع است كه دويست كتاب مى باشد.او به خاطر عضدالدوله قدرتى برزگ داشت . هشتاد هزار رافضى (شيعه ) جنازه او را تشييع كردند].

همو مى نويسد:

مفيد بسيار پارسا و فروتن و پاسدار علم بود.

گروهى از دانشمندان از محضرش برخاستند و در بزرگداشت مكتب تشيع جايگاه عالى يافت تا جائى كه گفته اند: او بر هر دانشمند بلندقدرى منت دارد
شيخ طوسى ،در فهرست مى نويسد:

[ ابوعبدالله مفيد معروف به ابن معلم از متكلمان طائفه اماميه است . در زمان او رياست علمى و دينى شيعه به وى منتهى گشت .

در علم كلام و فقه بر هركس مقدم فكرش عالى ذهنش دقيق و عالمى حاضر جواب بود. نزديك به دويست جلد كتاب بزرگ و كوچك دارد].

شيخ مفيد در كليه فنون و علوم اسلامى تاليف و تصنيف دارد.

از جمله تاليفات اوست : مقنعه در فقه كتاب اركان در فقه كتاب ايضاح درامامت كتاب افصاح درامامت و كتاب ارشاد.

ارشاد يكى از آثار پرارزش شيخ مفيد و قديمى ترين ماخذ مستقل در شرح حال امامان شيعه است .

از آنجا كه شيخ مفيداز برجسته ترين علماى شيعه است و تبحرى عميق در فقه و كلام و
روايت دارد اين اثر تاريخى وى از جايگاه بلندى برخورداراست .ارشاد براى مورخان تاريخى دقيق و بى پيرايه و براى جستجوگران و محققان عقايد سرچشمه اى است زلال .

شيخ مفيد پس از ذكراحوال اميرالمومنين واحوال امام حسن[ ع] دلائل امامت آن حضرت داستان فوت معاويه ارسال نامه از طرف كوفيان به آن حضرت و پاسخ وى خروج از مدينه و آمدن به مكه آمدن عبيدالله بن زياد به كوفه ،كشته شدن هانى و مسلم، حركت امام از مكه به سوى عراق گرفتارى قيس بن مسهر صيداوى رسيدن خبر شهادت مسلم بن عقيل به امام و سپس ماجراهاى روز تاسوعا و عاشورا.

دراين كتاب به استثناى بخشهاى مربوط به زندگى حضرت امير[ ع] مفصل ترين بخش به احوال سيدالشهداءاختصاص دارد.

ارشاد مفيد از ماخذ مهم و معتبر حماسه حسينى است .

روضه الواعظين و بصيره المتعظين
ابوجعفر محمد بن حسن فتال نيشابورى
فتال نيشابورى از مفسران و متكلمان و واعظان نام آور شيعه در قرن پنجم و دهه اول قرن ششم هجرى است .

بنى عباس باشعار: [الرضا من آل محمد] بر سرزمين پهناوراسلامى چيره شدند. چندى نگذشت كه با كشتار آل على(ع) نقاب از چهره كريه آنان برگرفته شد. دامنه ظلم و ستم تا بدانجا گسترش يافت كه مردمان به ستوه آمده مى گفتند: