چه لباسي بپوشم؟

رجبي

لباس دست كم پاسخ گوي سه نياز آدمي است؛ يكي اين كه او را از سرما و گرما حفظ مي كند، ديگر اين كه در جهت حفظ عفت و شرم، به او كمك مي كند و سوم اين كه به او آراستگي و وقار مي بخشد. در هر جامعه اي نوع و كيفيت لباس زنان و مردان، علاه بر آن كه تابع شرايط اقتصادي و اجتماعي و اقليمي آن جامعه است، تابع جهان بيني و ارزش هاي حاكم بر فرهنگ آن جامعه نيز مي باشد. انسان بسته به اين كه براي جهان، چه معنايي قائل باشد، خود را چگونه موجودي بداند، چه سرنوشتي براي خود تصور كند و سعادت خود را در چه بداند، لباس پوشيدنش تفاوت مي كند.

همان طور كه گفتيم انسان به وسيله لباس به خود آراستگي و زيبايي مي بخشد. خود آرايي و زينت كردن، نه تنها آثار مثبت روحي و رواني در ديگران داشته و موجب آرامش روحي مي شود، بلكه اثرات رواني مثبتي نيز در خود فرد دارد. بنابراين، نه تنها كيفيت لباس پوشيدن حاكي از شخصيت انسان است، بلكه در شكل گيري و تحول شخصيت او نقش دارد. اينك بعضي از موارد ارتباط نوع پوشش و شخصيت آدمي را بر مي شماريم:

1. پوشيدن لباس آراسته و پرهيز از هر نوع آشفتگي و پريشاني، نشانه اي از وجود نظام فكري و ذوق سليم در انسان است. بنابراين مي توان گفت كه آشفتگي بروني، حكايت از آشفتگي دروني مي كند؛ زيرا انسان اگر داراي شخصيت طبيعي و سالم باشد، از آشفتگي و بهم ريختگي گريزان است و نظم و ترتيب و تميزي را بر ژوليدگي و پريشاني ترجيح مي دهد.

2. پرهيز از خودآرايي و پذيرفتن آشفتگي و ژوليدگي در لباس، به جهت تعارضي كه با خواسته هاي فطري انسان دارد، اثرات بدي در زمينه رواني بر انسان مي گذارد؛ بطوري كه به تدريج سبب بروز افسردگي روحي و انهدام ذوق سليم در انسان شده، منجر به بي اعتدالي رواني مي شود تا آن جا كه علائق انسان را به زندگي و مواهب موجود در آن، از حد اعتدال كاهش مي دهد و او را به شخصي منزوي و گوشه گير تبديل مي كند.

3. آراستگي ظاهري اگر با خود آرايي دروني همراه شود، تنها رمز موفقيت انسان در جلب محبت و راه يافتن در دل هاست؛ به طوري كه بدون برخورداري از چنان شرايط ظاهري و باطني، انتظار محبوبيت پيدا كردن، انتظاري بي جا خواهد بود.

در اين جا بعضي از ويژگي هاي لباس را كه با شخصيت انسان مرتبط است، از زبان روايات اسلامي يادآور مي شويم:

1. لباس زيبا، باعث تقرب به خداست. امام صادق(ع) مي فرمايد: خود را به وسيله لباس زيبا كنيد؛ زيرا خدا زيباست و زيبايي را دوست دارد.1 بنابراين وقتي انسان احساس كند خدا او را دوست دارد، تأثير مثبتي برشخصيت او مي گذارد.

2. امام علي(ع) مي فرمايد: لباس تميز، غم و ناراحتي را برطرف مي كند و براي نماز، يك نوع پاكيزگي است.2

بنابراين يكي از عوامل نشاط و شادابي رواني، پوشيدن لباس تميز است.

3. لباس تميز، باعث ذلت و خواري دشمنان مي شود و انسان را در مقابل آنان سربلند مي كند. امام صادق(ع) مي فرمايد: لباس پاكيزه، دشمن را ذليل مي نمايد.3

4. لباس مناسب، انسان را در ميان مردم عزيز مي كند. امام علي(ع) مي فرمايد: براستي نيكوترين لباس، آن لباسي است كه تو را با مردم همسان سازد و موجب آرايش تو در ميان آنان شود و زبان هاي آنان را از بدگويي تو باز دارد.4

5. لباس انسان، بايد معرف جنس او نيز باشد؛ بنابراين لباس مردان بايد با لباس زنان تفاوت داشته باشد و هر كدام لباس مخصوص خود را بپوشند. پيامبر خدا(ص) مرداني را كه لباس زنان و زناني را كه لباس مردان مي پوشند، از رحمت خدا دور دانست.5

6. لباس نبايد غير متعارف و به اصطلاح لباس شهرت باشد. گاهي انسان بر اساس خود خواهي و تكبر، لباسي را انتخاب مي كند كه نظيرش در هيچ كس نبوده باشد. امام صادق(ع) مي فرمايد: براي انسان از نشانه هاي خفت و خواري همين بس كه لباسي بپوشد كه به آن مشهور شود.6 بنابراين لباس شهرت، نشانه شخصيت خود خواه و متكبر است. از سيره و زندگي پيامبر اكرم(ص) و ساير پيشوايان ديني استفاده مي شود كه آنها با مسئله تجمل پرستي در لباس سخت مخالف بودند و از آن چه نشانه خودخواهي و تكبر داشت، برحذر مي داشتند. درباره هيئت نمايندگي نجران، چنين آمده است: در پاسخ به دعوت پيامبر اكرم(ص) در سال دهم هجري، هيئتي از مسيحيان نجران وارد مدينه شدند تا با پيامبر مذاكره كنند. اين هيئت در حالي كه لباس هاي تجملي ابريشمي بر تن و انگشترهاي طلا بر دست و صليب ها بر گردن داشتند، وارد مسجد شدند؛ ولي وضع زننده و نامناسب و حاكي از تكبر و خودخواهي آنان، پيامبر(ص) را ناراحت نمود و در نتيجه آنان را به حضور نپذيرفت؛ اما علت ناراحتي پيامبر(ص) را ندانستند. از علي(ع) در اين باره چاره خواستند و علت به حضور نپذيرفتن هيئت توسط پيامبر اكرم(ص) و ناراحتي آن بزرگوار را جويا شدند. علي(ع) فرمود: من چنين فكر مي كنم كه آنها بايد اين لباس هاي تجملاتي و انگشترهاي گران قيمت را از تن بيرون كنند و بعد خدمت پيامبر(ص) برسند. آنها چنين كردند و پيامبر اكرم(ص)، آنها را به حضور پذيرفت و مورد احترام و تكريم قرار داد.

7. پرهيز از لباس فرهنگ هاي بيگانه؛ كسي كه فرهنگ اسلامي و ملي خود را رها كند و به رنگ و لباس بيگانگان(كه مظهر آن دنياي غرب است) در آيد، نشانه نداشتن استقلال و نشانه وابستگي به آنان است. چنين فردي، دچار احساس خود كم بيني شده است و شخصيتي ذليل دارد. امام علي(ع) مي فرمايد: همواره حال اين امت نيكو خواهد بود تا زماني كه لباس بيگانگان را نپوشند و غذاهاي آنان را نخورند و آن زمان كه چنين كنند، خداوند آنها را ذليل خواهد كرد.7

8. استفاده از رنگهاي شاد در لباس، اثرات غير مستقيمي در افزايش حركت و فعاليت و پيشرفت كار افراد دارد و در سلامت رواني و شخصيتي افراد موءثر خواهد بود. پيامبر خدا(ص) مي فرمايد: لباس سفيد رنگ بپوشيد كه سبب آرامش و پاكيزگي شماست.8 بنابراين انساني كه از رنگ هاي روشن و شاد در لباس استفاده مي كند، از آرامش رواني بيشتري برخوردار است. امام زين العابدين(ع) مي فرمايد: زماني كه امام حسن(ع) متولد شدند، او را در جامه زردي پيچيدند و به خدمت رسول اكرم(ص) آوردند تا نامي را براي وي انتخاب كند. آن حضرت فرمود: مگر من شما را نهي نكردم كه نوزاد را در جامه زرد نپيچيد! بعد آنان جامه زرد نوزاد را بيرون آوردند و او را در جامه سفيدي پيچيدند و به حضور پيامبر اكرم(ص) آوردند تا مراسم نام گذاري صورت گيرد.9

از آن چه گذشت، معلوم مي شود كه كيفيت و چگونگي لباس هم از نظر رنگ و هم از نظر مدل و هم از نظر آراستگي و تميزي، نشانه نوع شخصيت انسان است و چه بسا افرادي كه با پوشيدن نوع خاصي از لباس ها، دچار مسخ شخصيتي مي شوند و به كلي رفتار و اعمالشان تغيير پيدا مي كند.

1. وسائل، ج3، ص340.

2. وسائل، ج3، ص346.

3. همان، ص346.

4. غررالحكم، ص152.

5. سنن ابي داود، ج4، ص60.

6. بحار، ج78، ص252.

7. وسائل، ج3، ص356.

8. همان، ص355.

9. منتهي الامال، ج1، ص411.