لطفا منتظر باشید ...
انديشه وران سفير و سفيران انديشه:
دولتهاى اسلامى براى پاسدارى از امنيت و اقتدار در برابر بيگانگان سفرا و سخن گويان خود را از ميان عالمان فرزانه و رشيد بر مى گزيدند. اين گروه از علما با درايت و خيرانديشى به اختلافهاى حاكمان مسلمان پايان مى دادند و پيوند مسلمانان را استوار مى ساختند. در برابر بيگانگان با اقتدار سخن مى گفتند. بوييان به بركت وجودعالمان نيكنام و زيرك با ديگر امراى مسلمان پيوندى گرم و دوستانه داشتند.بويژه ميان دولت شيعى آل بويه با سامانيان حنفى مذهب پيوند صميمى برقرار بود.126 بوييان در روم نيز از جايگاه كرامت مندى برخوردار بودند. ابو احمد موسوى(م:400) نماينده سادات در زمان آل بويه از برجسته ترين پيشوايان دينى و سياسى شيعه بود. او در پيوستگيهاى آل بويه و حمدانيان ميانجى مورد اعتماد بود و در اين باره مأموريتهايى يافت.ابواحمد در دستگاه خلافت بغداد نفوذ فراوان داشت و خليفگان براى فرو نشاندن آتش فتنه ميان شيعيان و سنيان از نفوذ او سود مى جستند.127
عضد الدوله در سفارتهاى خارجى گاه از قاضى ابوبكر باقلانى استفاده مى كرد. او دانشمندى زيرك و سخنور بود و مى توانست در برابر بيگانگان از منافع دولت اسلامى دفاع كند.ابن عبرى در حوادث سال 371هـ. نوشته است:(در اين سال عضدالدوله قاضى ابوبكر باقلانى را به عنوان سفير نزد قيصر روم فرستاد. در روم به قاضى پيشنهاد شد كه بايد در حضور قيصر زمين را بوسه دهد. او از اين كار خوددارى كرد.قيصر دستور داد درِ ورودى را كوتاه گرفتند تا هنگامى كه قاضى مى خواهد از آن بگذرد دولا شود. و بدين ترتيب در حضور قيصر قهرا تعظيم كرده است: ولى قاضى موضوع را فهميد و با پشت كردن به آن در و دولا شدن از در ردّ شد. پس از آن كه از در رد شد صورت خود را به طرف قيصر برگرداند و مستقيما به طرف وى رفت.)128
عزالدين حسينى به نمايندگى از سلطان سنجر سلجوقى با امراى مسلمان ديدار مى كرد.129 سنجر به سفيران دانشمند احترام فراوان مى گذارد و همين به پيوند او با همسايگان گرمى مى بخشيد.در دوره مغول نيز براى پيشگيرى از خونريزيها از علماى زيرك و تيزنگر استفاده
مى شد و در قضاياى سياسى و جنگى روحانيان براى ميانجى گرى و پيغام رسانى گسيل مى شدند.130
از باب نمونه در باره نقش سيد تاج الدين جعفر (م:750) از علماى مردم دوست و پارساى شيراز در روزگار مغولان گزارش شده است:(خداى تعالى دفع بلاى دشمنان از اين شهر به يمن و بركت وى و دعاى او نمود و سربلندى پادشاهان به سبب نيكويى و كفايت او بود. شيمه و عادت مبارك او آن بود كه به هر جاى كه جنگى مى ديد به صلح مى انجامانيد و هر طعنى وخلافى كه مى يافت به رأفت و حلم مى گذرانيد.)131
نفوذ عرفانى و اجتماعى خواجه احرار در سده نهم در ماوراءالنهر به او موقعيت ويژه داده بودو دولتمردان را ناگزير مى ساخت از فرمانش سرنپيچند. موقعيت ممتاز مذهبى به وى فرصت داد تا در درگيريهاى ميان طوايف و ميان دولتها با يكديگر ميانجى گرى كند. در لشكركشى ابوالقاسم بابر به سمرقند در زمان حكومت ابوسعيد گورگان وى با پا در ميانى و گفت و گو شهر را از كشتار و ويرانى نجات داد و نيز ميانجى گرى او مانع لشكركشى شاه مغولستان در سنه 890 به شاهرخيه شد.132
در دوره صفوى عالمان فرزانه در سمت نمايندگى دولتها سبب سربلندى و عزت و آرامش ايران بودند. آنان با درايت به درگيريها پايان مى دادند.ابوسعيد اصفهانى و شيخ محى الدين از عالمان پارسا به نمايندگى از شاه اسماعيل گاه به ديگر سرزمينها مى رفتند و با سران حكومتها به گفت و گو مى پرداختند.133
در هنگامه درگيرى ميان ايران و عثمانى در دوره شاه عباس قاضى سيفى در سال 1020 براى گفت وگو به استانبول رفت در اين سفر قاضى معزّ اصفهانى و مولانا سلطان حسين ندوشنى از علماى نامور و قاضى مؤمن و حكيم عبدى با بيش از صد نفر كارشناس ديگر او را همراهى مى كردند و هدف آن بود كه:(چون حضرت واهب العطايا كافه اهل اسلام را به منهاج شريعت غراء
و مسلك ملّت بيضاء هدايت فرموده پادشاهان حوزه اسلام را به حفظ ثغور و صيانت احوال مسلمين مأمور گردانيده در ماده رفع خصومت و نزاع و اصلاح ذات البين بدانچه مقتضاى شرع و موجب تقويت اسلام و انكسار لواى كفر و ظلام و ترفيه حال مسلمين باشد از طرفين به عمل آورند.)134
اين هيأت با هدايايى نفيس با خليفه عثمانى ديدار كردند و پس از گفت و گوهاى طولانى با خليفه و پيرامونيان وى درباره مسائل اختلافى ميان شيعيان و اهل تسنن و زدودن سوء تفاهمهايى كه وجود داشت و نيز گفت و گو درباره مسائل سياسى و جغرافيايى بين دو دولت ميان دو دولت مصالحه و قرارداد برقرار كردند و با شادمانى باز گشتند.در برخوردهاى سياسى و نظامى ميان دولت نادر با سلاطين عثمانى ونيز برخوردهاى ميان قاجاريان و عثمانيان علما ميانجى بودند. خاندان كاشف الغطاء كه جايگاه ويژه اى نزد سلاطين عثمانى و ايرانى داشتند توانستند بارها به برخوردهاى خونين و محاصره شهرهاى اسلامى پايان دهند و ميان مسلمانان صلح و دوستى برقرار سازند.135
