4. فلسفه سياسي - اندیشه سیاسی فارابی نسخه متنی

(علم المدني) يسمّى الفلسفة الانسانية و يسمى العمليه»؛1 يعنى علم مدنى به فلسفه انسانى و فلسفه عملى هم موسوم است.

4. فلسفه سياسي

فارابى در «التنبيه على سبيل السعاده» در تعريف فلسفه سياسى مي‏گويد: «عبارت است از شناخت امورى كه به واسطه آن‏ها زيبايي‏ها براى اهل مدينه به دست مي‏آيد و قدرت بر تحصيل آن زيبايي‏ها براى آن‏ها و نگهدارى آن برايشان امكان‏پذير مي‏شود.»2

5. علم مدني

بيش ترين حجم آثار سياسى فارابى، به «علم مدني» اختصاص يافته است. وى در برخى رسائل خود، علم مدنى را علم سعادت‏شناسى مي‏داند3 و در مواضعى ديگر، علاوه بر «سعادت‏شناسي»، آن را علم «قدرت‏شناسي» نيز ناميده است.4 با آن كه در «احصاء العلوم» آن را علم مستقلى دانسته است،5 ولى در «الملّة» آن را جزئى از فلسفه معرفى مي‏كند.6 و در «الحروف» آن را در مقابل علم طبيعى قرار داده است و موضوع آن را معقولات ارادى مي‏داند7 و در مفهوم آن آمده است: «علم مدنى علمى است كه از انواع افعال و رفتار ارادى و از ملكات و اخلاق و سجايا و عاداتى كه افعال و رفتار ارادى از آن‏ها سرچشمه مي‏گيرند، بحث مي‏كند و از هدف‏هايى كه اين افعال و رفتار براى رسيدن به آن‏ها انجام مي‏شود، ياد

1. التوطئه، پيشين، ص 59.

2. التنبيه على سبيل السعاده، پيشين، ص 66.

3. الجدل، پيشين، ص 69؛ التوطئه، پيشين، ص 59.

4. احصاء العلوم، پيشين، ص 67؛ الملّة، پيشين، ص 59.

5. احصاء العلوم، پيشين، ص 64.

6. الملّة، پيشين، ص 59.

7. الحروف، پيشين، ص 6.