2. ديدگاه طبعى - غريزي - اندیشه سیاسی فارابی نسخه متنی

جمع نمي‏شوند، بلكه از روى ضرورتى كه طبيعت براى آن‏ها فراهم آورده و يا به تعبيرى، از بدحادثه و عناد زمانه، مجتمع گشته‏اند و پيوند درونى و كشش باطنى انسانى، بين آن‏ها وجود ندارد؛ همانند چادرنشينان طوفان زده‏اى هستند كه به اجبار، در منطقه‏اى سكنى گزيده‏اند.

2. ديدگاه طبعى - غريزي

زندگى اجتماعى در اين ديدگاه، طبيعى و بر اساس طبيعت انسانى شكل گرفته است و همين طبيعت حيوانى و غريزى انسان است كه موجد آن شده است، نه واقعيت فطرى و انسانى او. به بيان ديگر، اگر چه نيازها و ضرورت‏هاى اوليه بشرى، به عنوان انگيزه‏هاى درونى انسان، او را وادار به پيوستن به جامعه كرده است، ولى بازهم اجتماع هدفى ثانوى است و به منظور تأمين هرچه بيش‏تر اين احتياجات پديد آمده است. بر اساس اين مبنا هدف اصيل و اوّلى نوع انسان، ارضاى هر چه بيش‏تر و بهتر جنبه‏هاى حيوانى است و به همين دليل، تشكيل اجتماعات، وسيله‏اى براى نيل بدان هدف است.

3. ديدگاه طبيعى - عقلاني

بر اساس اين ديدگاه، حيات اجتماعى، امرى طبيعى و متناسب با طبيعت عقلانى انسان است. انسان‏ها با انديشه و تفكر و شعور فطرى خويش، آن را بر زندگى انفرادى ترجيح داده‏اند و چون از جنبه انسانى نشأت گرفته است، داراى هدف و غايتى است كه انسان‏ها نه از روى عجز و درماندگى و نه از ناحيه جبر و فشار غرايز، بلكه از سر فهم و شعور انسانى خود، به منظور ارتقا به كمالات انسانى، آن را انتخاب كرده‏اند و با تشكيل آن، گامى به سوى كمال برداشته‏اند بنابراين، اجتماع، غايت اختيارى و انتخابى انسان متكامل است.