نوع سوم رهبرى: رياست سنت (ولايت فقيه) - اندیشه سیاسی فارابی نسخه متنی

و امام حسين عليهما‏ السلام امام هستند، چه قيام كنند و چه در خانه بنشينند.

نوع سوم رهبرى: رياست سنت (ولايت فقيه)

ضرورت ادامه حيات سياسى، اجتماعى و حفظ آيين و شريعت، بعد از رئيس اول و رئيس مماثل، اقتضا مي‏كند كه نظام سياسى، بدون رهبرى رها نشود. و چون در عصر غيبت رئيس اول و امام، شرايط رهبرى به مراتب دشوارتر مي‏شود، «رئيس المدينة الفاضلة ليس يمكن ان يكون اى انسان اتفق»؛1 يعنى هر كسى نمي‏تواند متولى اين مسؤوليت شود. لذا معلم ثانى با جامع‏نگرى و واقع بينى مبتنى بر تفكر شيعى خود، «رئيس سنت» را پيشنهاد مي‏كند و با شرايط و ويژگي‏هايى كه براى آن بيان مي‏كند، اين نوع رهبرى را به فقيهان اختصاص مي‏دهد. او در تعريف رهبرى سنت مي‏گويد: «نوعى از رهبرى است كه در زمان فقدان رئيس اول و رئيس مماثل، با تدبير، رهبرى يكى از سه نظام سياسى را بر عهده مي‏گيرد و سيره و سنت و شريعت گذشته را تثبيت و تحكيم مي‏كند و بر اساس آن، نيازهاى زمان خويش را استنباط و جامعه را به سوى سعادت، هدايت و ارشاد مي‏كند».2

او در كتاب «الملّة» تصريح مي‏كند كه اگر بعد از ائمه ابرار، يعنى كسانى كه رهبران حقيقى هستند، جانشين مماثلى نباشد، همه سنت‏هاى رئيس اول، بدون كم و كاست و تغييرى حفظ مي‏شود و در اختيار رهبرى غير مماثل گذاشته مي‏شود تا به آن‏ها عمل كند و در امورى كه تكليف آن توسط رئيس اول مشخص نشده، وى به اصول مقدّره رئيس اول مراجعه و از طريق آن، احكام امور مستحدثه و غير مصرحه را استنباط مي‏كند. در اين صورت، رئيس سنت، به صناعت فقه نيازمند مي‏شود و اين صناعت است كه انسان را قادر مي‏سازد كه به وسيله آن، همه امور و احكام وضع نشده توسط واضع شريعت را استخراج و

1. آراء اهل المدينة الفاضله، ص 122.

2. السياسة المدنيه؛ پيشين، ص 81؛ الملّه، پيشين، ص 50.