اوصاف و شرايط رئيس سنت: - اندیشه سیاسی فارابی نسخه متنی

استنباط كند و تكليف امت را روشن سازد. چنين كسى كه متولى اين امور است، بايد «فقيه» باشد.1

اختلاف تعبيرهايى كه در آثار فارابى وجود دارد، سبب اختلاف و تشويش برخى از محققان شده و به دليل عدم توجه به منظومه فكرى وى، مرتكب خطا شده‏اند. در «آراء اهل المدينة الفاضله» و «السياسة المدنيه» چون رئيس اول، اعم از رئيس مماثل فرض شده، رئيس سنت در مرتبه دوم قرار گرفته است و در «الملّه» و «فصول المدني»، در مرتبه سوم، بعد از جانشين مماثل آمده است. ويژگي‏هايى هم كه براى رئيس سنت مطرح شده است، با هم تفاوت‏هايى دارند كه بر اين اساس، برخى از محققان، مصداق «ملك السنه» را امامان شيعه دانسته‏اند و برخى، مصداقش را فقيهان بعد از امامان عليهم‏ السلام تلقى كرده‏اند.

به نظر مي‏رسد با توجه به اختلاف‏هايى كه در آثار مختلف وجود دارد، در جمع و توفيق آراى مختلف مي‏توان چنين گفت كه رئيس سنت، اگر مماثل باشد، مراد از آن، «امام» است و اگر غير مماثل باشد، مقصود از آن، فقيه جامع الشرائط است.

اوصاف و شرايط رئيس سنت:

معلم ثانى بر اين باور است كه فقيهى كه رهبرى اين نظام را برعهده دارد، بايد همه اوصاف و ويژگي‏هاى دوازده‏گانه «آراء اهل المدينة الفاضله» و يا شانزده‏گانه «تحصيل السعاده» را داشته باشد و چون اين اوصاف، طبعى و مربوط به مقام عمل و اثبات هستند و همه رهبران، در مقام تدبير سياسى بايد به آن‏ها متصف باشند، بر اين اساس، بين رئيس اول و ديگر مراتب رياست، فرقى وجود ندارد؛ اما در شرايط، اختلاف‏هايى وجود دارد كه ذيلاً به آن‏ها اشاره مي‏شود.

1. شرط حكمت: پيش از اين، در مورد رئيس اول بيان شد كه او هر دو جنبه

1. الملّه، پيشين، ص 50.