اندیشه سیاسی فارابی نسخه متنی

«در حمله توزون به بغداد، المتقى به موصل گريخت و به حمدانيان پناه برد. توزون با خدعه او را به بغداد فرا خواند و چشمان او را ميل كشيد. و چون خبر به قاهر بالله (320 ـ 322) كه قبلاً ميل كشيده شده بود، رسيد، گفت: اكنون دو تا شديم و محتاج سومى هستيم و اين تعريضى به المستكفى بالله بود.»1

و جالب است كه مسعودى خبر ميل كشيده شدن مستكفى را هم در زمان خويش گزارش مي‏كند.2

سيوطى نيز اجتماع سه اميرالمؤمنين كور را چنين گزارش مي‏كند:

«و لما بلغ القاهرانه ـ (المتقي) سمل قال صرنا اثنين نحتاج الى ثالث فكان كذلك سمل المستكفى.»3

و ابن دقماق مي‏نويسد:

«و اجتمع فى بغداد ثلاثة خلفاء عميان بالحياة فلاحول ولا قوه الا بالله»4 در بغداد سه خليفه كور در يك زمان وجود داشت.»5

جالب است كه تقريباً در همه كتابهاى تاريخى، وارد شده است كه هم‏زمان با اين‏كه سه اميرالمؤمنين كور در بغداد وجود دارد، سه اميرالمؤمنين هم در مملكت اسلامى حكومت مي‏كنند. سيوطى مي‏نويسد:

«فصار المسمون باميرالمؤمنين فى الدنيا ثلاثة: العباسى ببغداد و هذا (عبدالرحمن سوم) بالاندلس و المهدى بالقيروان»؛6 يعنى اميرالمؤمنين‏ها در دنيا

1. مسعودى، على بن حسين، مروج الذهب و معادن الجوهر، ج 2، ترجمه ابوالقاسم پاينده، تهران: بنگاه ترجمه و نشر كتاب، 2536، ص 718.

2. مسعودى، پيشين، ص 739.

3. سيوطى، عبدالرحمن، پيشين، ص 397.

4. ابن دقماق، الجوهر الثمين فى سير الملوك و السلاطين، تحقيق محمد كمال الدين عزالدين على، بيروت: عالم الكتب، 1985، ص 183.

5. حتّى فيليپ. ك، شرق نزديك در تاريخ، ترجمه قمرآريان، تهران بنگاه ترجمه و نشر كتاب، 1350، ص416.

6. سيوطى، عبدالرحمن، پيشين، ص 392.