بخش فرهنگ - اندیشه سیاسی فارابی نسخه متنی

بخش فرهنگ

فارابى اين نهاد را مشتمل بر گروه‏هايى از قبيل مفسران، خطيبان، شاعران، بلغا، خوانندگان، موسيقي‏دانان و نويسندگان مي‏داند1 كه حاكم مدينه را در بخش فرهنگى يارى مي‏رسانند. در «تحصيل السعاده» بعد از آن كه براى رئيس اول مدينه، چهار فضيلت نظرى، فكرى، خلقى و عملى رابيان مي‏كند، در مورد ترويج و توزيع اين فضايل و ارزش‏ها در جامعه به تناسب شهروندان، دو شيوه برهانى و اقناعى را مطرح مي‏سازد درباره شيوه برهانى، آن را وظيفه رهبران و كسانى كه با علوم نظرى سروكار دارند، مي‏داند و در مورد شيوه اقناعى، كه بخش اعظم جامعه را در بر مي‏گيرد، مي‏فرمايد: «ينبغى ان يكون الذى يستحفظ ما ينبغى ان يعلمه تلك الامة انسانٌ او قوم له او لهم ايضا بالفعل و على جودة تعليمه لتلك الامة ملتمسا بكل ذلك تتميم غرض الرئيس الاول»؛2 يعنى لازم است در زمينه فضايل، عده‏اى مسؤوليت تعليم و ترويج آن را بر عهده بگيرند و براى اغراض و اهداف رئيس اول تلاش كنند و با شيوه‏هاى اقناعى و تمثيلى و تخييلى و خطابى، مردم را ارشاد نمايند.

فارابى مخاطبان اصلى «ذووا الالسنه» را «مؤمنان» مي‏خواند3 و معتقد است با ابزارى همانند شعر و خطابه و نويسندگى و ادبيات و فصاحت و بلاغت مي‏توان در ايمان آن‏ها تأثير گذاشت. لذا در «فصول المدني» اين بخش را چنين معرفى مي‏كند: «حملة الدين و ذووا الالسنة و هم الخطباء و البلغاء و الشعراء و الملحّنون و الكتّاب و من يجرى مجراهم و كان فى عدادهم».4

خواجه نصيرالدين طوسى در «اخلاق ناصري» در شرح اين تعريف مي‏گويد:

1. فصول منتزعه، پيشين، ص 65.

2. تحصيل السعاده، پيشين، ص 84 ـ 85.

3. السياسة المدنيه، پيشين، ص 86.

4. فصول منتزعه، پيشين، ص 65.