اندیشه سیاسی فارابی نسخه متنی

4. تنوع فرهنگى: پيش از اين بيان شد كه حكومت جماعيه، تنها حكومت غير فاضله‏اى است كه همه انسان‏ها به نوعى مي‏توانند مطلوب خويش را در آن جستجو كنند. بنابراين، انسان‏ها و ملت‏هاى گوناگون با هدف‏ها و غرض‏ها، اعتقادات و روش‏هاى مختلف در آن ساكن مي‏شوند: «و تكون هذه المدينة من مدنهم هى المدينة المعجبه و المدينة السعيدة و تكون من ظاهر الامر مثل ثوب الوشى الذى فيه الوان التماثيل و الوان الاصباغ و تكون محبوبة و محبوبة السكنى بها عند كل احد و لهذا صارت هذه اكثر المدن الجاهلية خيرا و شرا معا»؛1 يعنى اين‏گونه جامعه، نزد مردمان جاهل، خوشبخت و سعادتمند محسوب مي‏شود. ظاهر آن‏ها همانند لباسى است كه با رنگ‏هاى گوناگون و شمايل‏هاى مختلف، نقاشى و رنگ آميزى شده باشد. بنابراين، اين جامعه محبوب همگان است و سكناى در آن، براى هر كسى مطلوب است؛ زيرا هر كسى تا حدى به خواسته خود مي‏رسد و بدين رو است كه اين‏گونه مدينه‏ها از لحاظ خير و خوبى و هم از لحاظ شر و بدى، بهره‏ورترين مدينه‏ها هستند. از درون آن‏ها ممكن است انسان‏هاى فاضل و حكيم و شاعر و دانشمند رشد كنند؛ همان‏طور كه اعتقادات و باورها و فرهنگ‏هاى ديگر زمينه رشد دارند.

1. همان، ص 100 ـ 101.