ج) نوآوري‏هاى فارابي - اندیشه سیاسی فارابی نسخه متنی

مي‏دانست.1 اگر چه ممكن است اين رقم، مبالغه‏آميز باشد و بعضى از محققان نيز بر آن خرده گرفته‏اند،2 اما شگفتي‏هاى فوق العاده وى بيش از آن است كه با يك مبالغه، اقوال شارحان و مورخان خدشه‏دار شوند.

او به‏طور جامع، بر همه گستره فلسفه يونانى مسلط بود، نصوص را مي‏شناخت و با مكاتب يونانى آشنا بود. و به همين دليل توانست بين مشاهير مكتب كلاسيك يونانى به زيبايى جمع كند و نيز شايد به همين دليل بود كه او را پس از ارسطو، معلم ثانى ناميده‏اند. شهرزورى مي‏گويد: «فارابى ملقب به معلم ثانى است و در حكماى اسلام، افضل از او به هم نرسيد و بعضى گفته‏اند: حكما چهارند: دو كس پيش از اسلام بودند كه آن ارسطو و اسكندر بود و دو در اسلام بودند كه آن ابونصر و ابوعلى است.»3

ج) نوآوري‏هاى فارابي

آن چه شخصيت فارابى را ممتاز مي‏كند، نوآوري‏هاى او است كه ما برخى از آن‏ها را بيان مي‏كنيم:

1. تأسيس فلسفه اسلامي

اگر چه برخى فارابى را مؤسس اول فلسفه، به معناى حقيقى، دانسته‏اند4، اما ترديدى نيست كه وى پايه گذار فلسفه اسلامى است و شايد لقب معلم ثانى، بعد از ارسطو، در قرن پنجم هجرى، يعنى يك قرن بعد از فارابى، به اين دليل به او داده شده است. در مورد نقش فارابى در فلسفه اسلامى، در بيش‏تر تحقيقات،

1. وفيات الاعيان، پيشين، ص 113.

2. مدكور، ابراهيم، فارابى در مجموعه تاريخ فلسفه در اسلام، به كوشش ميان محمد شريف، پيشين، ص 640؛ ناظرزاده كرمانى، فلسفه سياسى فارابى، تهران: دانشگاه الزهرا، 1376، ص 12.

3. شهرزورى، شمس‏الدين محمد بن محمود، نزهة الارواح و روضة الافراح، ترجمه مقصود على تبريزى، تهران شركت انتشارات علمى و فرهنگى، 1365، ص 365.

4. نعمه، عبداللّه‏، فلاسفه شيعه، پيشين، ص 395.