درگذشته ياد آور شديم كه آگاهى از صحت و استوارى يكى ازدو مكتب، در گرو محاسبات زمينه هاى موجود در زمان پيامبر گرامى است، از اين رو، فرد واقع بين، بايد شرايط و امكانات حاكم بر عصر رسالت را به دقت مورد بحث و بررسى قرار دهد، زيرا حكم الهى، قطعاً مطابق امكانات و عوامل ايجابى و سلبى آن زمان خواهد بود و هرگز معنا ندارد كه شرايط محيط، انتصاب از جانب خدا را ايجاب كند و نيز مصلحت اسلام و امت در آن باشد، ولى خداوند حكيم برخلاف اين مصالح، موضوع رهبرى را به صورت يك مسأله انتخابى به مردم واگذار كند و يا بر عكس، مثلاً عوامل ايجاب كند كه مردم بتوانند خود، پيشواى خويش را انتخاب كنند، ولى وحى آسمانى خلاف آن را تصويب كند. از اين رو، بهترين راه تحقيق، بحث و بررسى درباره شرايط و زمينه هاست. آيا شرايط و مصالح ايجاب مى كرد كه امام از جانب خدا معرفى گردد و يا ايجاب مى كرد از جانب مردم انتخاب شود.