1. اصلاحات در بخش درآمدها
به اعتقاد برخى مورخان معاصر، از آنجا كه در زمان حضرت على (عليه السلام) درآمد حكومت اسلامى از غنايم جنگى به صفر رسيده بود، ماليات(خراج) مهمترين منبع درآمد عمومى كشور شمرده مىشد. اهميت موضوعدريافت خراج را مىتوان از نامة حضرت به مالك اشتر دريافت:
در امر خراج به صلاح خراج دهندگان كنجكاوى كن؛ زيرا اصلاحموضوع خراج و خراج دهندگان موجب آسايش و رفاه است و آسايشديگران ممكن نيست مگر به واسطة خراجدهندگان؛ چرا كه همه مردمجيره خوار خراج و خراج دهندگان هستند.
امروزه در كشورهاى پيشرفته ماليات از مهمترين منابع درآمد دولتها بهشمار مىرود و فرهنگ پرداخت ماليات در ميان مردم بسيار قوى است. ولى برعكس در كشورهاى جهان سوم فرهنگ فرار از ماليات مشكل اساسى دولتهاست.
شهروندان مكلّف به پرداخت مالياتند؛ ولى مأموران دولت اسلامى نيزوظيفه دارند هنگام دريافت ماليات حرمت مؤدّيان مالياتى را پاس دارند و ازهر گونه رفتار نادرست و تندخويى بپرهيزند. حضرت على (عليه السلام) به مأموراندريافت زكات و خراج چنين مىفرمود:
با مردم با مدارا و انصاف رفتار كنيد و بر خواستههايشان شكيبا باشيد... و كسى را از درخواستش به خشم نياورده و از مطلوبش منعنكنيد.
وقتى براى دريافت زكات به مردم مراجعه مىكنى، با آرامش و وقارميان آنان برو و بر آنها سلام كن و درود بر ايشان را كوتاه مكن. (يعنى سلام و درودى گرم و صميمانه) پس اگر كسى ادعا كرد كه سهمى اززكات بر او واجب نيست، به او مراجعه نكن.
سپس آن حضرت در شيوه جمع آورى زكات و مراعات حقوق آناندستورات دقيق و قابل ملاحظهاى را ارائه نموده و حتى نسبت به رعايت حقوقحيواناتى كه به عنوان زكات دريافت مىشود، دستوراتى را صادر مىفرمايند.