مباحث مطرح شده در اين اثر ما را به نتايج زير رهنمون مىسازد:با توجه به چالشها و انحرافات جامعة اسلامى پس از پيامبر گرامى اسلام (صلّى الله عليه وآله وسلّم) يكى از مهمترين اهداف حكومت حضرت على (عليه السلام) اصلاحاتدر تمام زمينههاى فرهنگى، اقتصادى، سياسى، ادارى و قضايى بود.از ديدگاه امام على (عليه السلام)، مرحلة طراحى و برنامهريزى اصلاحات، به وسيلهحكومت و با بهرهگيرى از افكار دانشمندان و كارشناسان انجام مىگيرد؛ امّادر مرحله تحقق اصلاحات در عرصههاى مختلف، مشاركت همگانى ضرورت دارد.دشمنان حكومت دينى به سركردگى معاويه، پيروان خواهشهاى نفسانى به سردمدارى اصحاب جمل و جاهلان متحجّر در لباس خوارج با ايجاد فتنه وشبهه در مشروعيت حكومت حضرت على (عليه السلام) و روشهاى وى، موجب تحيّرو سرگردانى مردم شدند؛ امت اسلامى را در گرداب شبهات فرو افكندند و درنهايت برنامة اصلاحات آن حضرت را با موانع جدّى روبهرو ساختند. فاصلهگرفتن امت پيامبر (صلّى الله عليه وآله وسلّم) از كتاب و سنت، تفسير به رأى هاى كسانى كه قرآن وسنت پيامبر (صلّى الله عليه وآله وسلّم) را بر اساس منافع خود تفسير مىكردند و بازگشت مردم بهفرهنگ عصر جاهليت و تعصبهاى خاص اعراب جاهلى، حكومت آنحضرت و برنامة اصلاحى وى را با آسيبهاى جدى روبهرو ساخت.در نظر حضرت على (عليه السلام) اصلاحات فرهنگى به معناى خاص خود (احياى كتاب و سنت پيامبر (صلّى الله عليه وآله وسلّم)) از اولويت و اهميت خاصى برخوردار بود. آنبزرگوار براى تحقق اين هدف و دوام آن، امر به معروف و نهى از منكر رامهمترين عامل معرفى مىكند.افزون بر اين، امام (عليه السلام) معتقد است تعيين استراتژى اصلاحات، طراحى واجراى آن بايد بر اساس كتاب و سنت پيامبر انجام پذيرد. بدين جهت با تفسيربه رأى متون دينى توسط نااهلان مبارزه كرد و با تمام توان در جهت حمايتاز دين كوشيد.اصلاحات اقتصادى و در رأس آن فقرزدايى و توجه به گروههاى آسيبپذير و محروم جامعه در برنامه اصلاحات حضرت على (عليه السلام) جايگاهى ويژه داشت. در نگاه آن بزرگوار فقرا و محرومان نه تنها از نظر اخلاقى بلكهاز نظر حقوقى نيز در اموال توانگران جامعه، حق و بهرهاى معين دارند. در اينميان يتيمان و سالخوردگان بايد از توجه فزونتر برخوردار شوند. برنامههاى مهم و كلان جامعه نبايد به غفلت از فقرزدايى انجامد.در بخش اصلاحات سياسى و ادارى، مبارزه با تبعيض و ايجاد ارتباطمستقيم و صميمى با مردم، نزد آن حضرت اهميت خاص داشت. بدين سببمبارزه با تبعيض در تمام زمينهها را در دستور كار خويش قرار داد.اميد است اين مختصر در درگاه خداوند پذيرفته شود و خشنودى امامعارفان مولاى متقيان على بن ابى طالب (عليه السلام) را در پى داشته باشد.«والسّلام عليكم و رحمةالله و بركاته»