بیشترتوضیحاتافزودن یادداشت جدید
ابن فقيه همدانى: (1) [كتاب او در پنج مجلّد است] وى در آن به راهى ديگر رفته، جز شهرهاى بزرگ را ياد نكرده است، روستاها و بخشها را مرتب نكرده، چيزهائى كه شايسته نيست در آن كتاب آورده است. گاهى از دنيا پرهيز مىدهد و گاه بدان مىخواند، گاه مىگرياند و گاه بازى مىدهد و مىخنداند. [او حشو و زوايدى نيز در آن آورده مىگويد: آنها را براى خستگىزدائى از خوانندگان آوردهام. گاهى كه من در كتاب ابن فقيه مىنگرم چنان در داستانهايش گم مىشوم كه فراموش ميكنم گفتگو درباره كدامين شهر است.] جاحظ و ابن خردادبه: دو كتاب از ايشان مانده كه خيلى كوتاهند و سودى چندان ندارند.چنين بود تأليفهائى كه در اين باره، پس از جستجو در كتابخانهها و كتابها بدستم رسيده است. [و من چنين دراز گوئى را نپسنديدم ولى داستان و گفتگوهائى شايسته موضوع كه سبب سردرگمى نشود آوردم، و گاهى به سجع و قافيه نيز پرداختم كه عوام را خوش آيد.زيرا كه أديبان نثر را بر نظم ترجيح دهند ولى عوام سجع و قافيت را دوست مىدارند.] من كوشيدهام تا آنچه را آنان نوشتهاند ننويسم، و آنچه آوردهاند دوباره گزارش ندهم، مگر در موارد ضرورى [چنانكه در اقليم سند كردم و داستان سدّ كه آوردم (2)] تا مگر حق ايشان پايمال نكرده و از تأليفهايشان ندزديده باشم. با اين همه، تنها آن كس ارزش كتاب مرا(1) احمد بن محمد م 340 (هدية العارفين 1: 62 و لغتنامه آ: 336).(2) سند در چ ع 474 و سد ذو القرنين (ياجوج) در چ ع 362 آمده كه مؤلف عبارت خردادبه را نقل نموده است.