لطفا منتظر باشید ...
6- فهرست بخشهاى كتاب
من جز كشور اسلام جائى را ياد نكردم و براى ثبت كشورهاى كافران نكوشيدم، چونكه بدانها وارد نشده بودم و سودى در ذكر آنها نديدم، آرى جاهاى مسلماننشين آنها را ياد نمودم. من كشور [اسلام] را به چهارده اقليم بخش كردم (2) و اقليمهاى عجم را از اقليمهاى عرب جدا ساختم، سپس خورههاى هر اقليم را ياد نموده، مركز هر يك را نشان داده، قصبههاى هر كدام را معين كردم. سپس شهرها و شهركهاى هر يك را در نقشه، با مشخصات مرزها، راهها، بنمودم. و راههاى معروف آنها را با رنگ سرخ و شنزارها را با رنگ زرد و درياهاى شور را(1) از سطر 21 ص 11 تا بدينجا آنچه در ميان دو قلاب [...] نهاده شده، ترجمهايست از آنچه كه در چ ع 65 ص 11 تا 66 ص 23 چ ليدن از نسخه c افزوده شده.. بوده است، و چون مناسب اينجا ديده شد، به اينجا آورده شد.(2) ياقوت در پيشگفتار معجم البلدان چهار اصطلاح براى «اقليم» ياد كرده است (- چ ع 59 پانوشت مترجم). ياقوت تقسيم بر چهارده اقليم، به جاى هفت را به هرمس نسبت داده آنرا بى ارزش خوانده است. ولى مقدسى در اينجا تنها جهان اسلام را بر چهارده اقليم بخش نموده، شش اقليم عربى را در بخش يكم و هشت اقليم عجمى را در بخش دوم كتاب نهاده است. او در آخرين بار خود را در اين تقسيم بندى پيرو منجمان نيز دانسته است. ولى گويا وى تقسيم كشور اسلام را بر 14 از هرمسيان گرفته و تقسيم جهان بر هفت اقليم آباد و هفت اقليم زير آب (چ ع 59- 62 و 387: 19) را از ايران باستان گرفته باشد. زيرا كه او در چ ع 402: 16 از «اقليم هشتم» نيز ياد ميكند و اين يك اصطلاح گنوستيك ايران باستان است و سهروردى در حكمت الاشراق چ كربن: 254 آنرا براى عالم متافيزيك «هورقليا» بكار برده است.
