بیشترتوضیحاتافزودن یادداشت جدید
ابو عثمان جاحظ گفته است: سبب عصيان اهل عراق بر اميران و فرمانبردارى مردم شام از حكام خود اين است كه عراقيان اهل نظر و مردمى زيرك و خردمندند، و لازمه زيركى و تيز هوشى بررسى و دقت در كارهاست و آن هم موجب مىشود كه به برخى طعن و قدح بزنند و برخى ديگر را ترجيح دهند و ميان فرماندهان فرق بگذارند و بد و خوب را از يكديگر تمييز دهند و در نتيجه عيوب اميران را اظهار دارند، و حال آنكه مردم شام مردمى ساده دل و اهل تقليدند و بر يك راى و انديشه بسندهاند و اهل نظر نيستند و در جستجوى كشف احوال پوشيده نمىباشند. و مردم عراق همواره موصوف به كمى طاعت و ايجاد مشقت و ستيز براى فرماندهان خود هستند.[آنگاه چند خطبه از خطبههاى حجاج را آورده است كه ترجمه آن در حدود كار اين بنده نيست. سپس ابن ابى الحديد مىگويد]: امير المومنين (عليه السلام) اين خطبه را پس از جنگ صفين و موضوع حكمين و خوارج ايراد فرموده و از خطبههاى آخر ايشان است.در اينجا جزء اول از شرح نهج البلاغه به پايان مىرسد و اين به لطف و عنايت خداوند بود و سپاس خداوند يگانه عزيز را و درود خداوند بر محمد و آل پاك و پاكيزهاش باد.
لطفا منتظر باشید ...
