بُعد سلبى
امّا بُعد سلبى «اعتماد به نفس» يعنى عدم اعتماد به ديگران كه هم از ديدگاه روان شناسى و هم از نظر توحيدى مورد قبول و فاعل آن لايق تحسين و ستايش است. در قرآن كريم و روايات ائمّه معصومين (عليهم السلام) در ارتباط با اين موضوع مطالب فوق العاده ارزشمندى وارد شده است، مبنى بر اينكه دل بستن و تكيه نمودن به غير خدا، موجب يأس و نااميدى خواهد شد. در واقع آن آيات به نوعى از «توحيد در توكّل» اشاره دارد كه در اين نوشتار به ذكر چند نمونه از آن بسنده مى كنيم.از آنجا كه انسان با داشتن تكيه گاه و پناهگاهى مطمئن چون خدا كه هميشه زنده است و هرگز نمى ميرد، نياز ندارد كه به ديگران اعتماد كند، خداى سبحان مى فرمايد:«وَ تَوَكَّلْ عَلَى الْحَىِّ الَّذي لايَموُتُ»(1)توكّل بر خداوندى كن كه زنده است و هرگز نمى ميرد.در جاى ديگر خداوند مى فرمايد:«فَتَوَكَّلْ عَلَى اللّهِ اِنَّكَ عَلَى الْحَقِّ المُبِينِ»(2)پس بر خدا توكّل كن كه البتّه بر حقى و حقانيّتت بر همه آشكار است.اساساً انسان با وجود خداوند چه دليلى دارد رو به سوى غير خدا آورد، آيا1ـ فرقان/58.2ـ نمل/79.