مدارك خطبه فدك - صدای فاطمی فدک نسخه متنی

مدارك خطبه فدك

در طول تاريخ تاكيد خاصى بر حفظ متن براى اين خطبه بوده كه هم درياى معارف اعتقادى است و هم يادگار مادر شيعه و سند مظلوميت اوست.

بيش از 230 كتاب مستقل به زبانهاى فارسى، عربى، اردو، تركى، انگليسى و فرانسوى در موضوع فدك تاءليف شده، كه 100 كتاب آن درباره خطابه حضرت زهرا (سلام الله عليها) و شرح و تفسير آن است.

* سند خطابه حضرت زهرا (سلام الله عليها)

اسناد بلند و معتبر خطابه زهرا (سلام الله عليها) از اميرالمؤمنين (عليه السلام) و فرزندان آن حضرت آغاز مى شود. زينب كبرى (سلام الله عليها) دختر پنج ساله فاطمه (سلام الله عليها) در آن غوغاى حق كشى صداى مادر را در سينه ضبط نمود و به نسلهاى مسلمين رساند و تا امروز اثر آن زنده مانده است. همچنين امام حسين و امام زين العابدين و امام باقر و امام صادق (عليه السلام) بعنوان ناقلين خطبه مادرشان فاطمه (سلام الله عليها) آن را به اصحابشان آموخته اند.

نكته اى كه در اين مورد جلب توجه مى كند جنبه ادبى بسيار بالاى خطبه است كه باعث شده عده اى از راويان و مولفين غير شيعه نيز اين خطبه مفصل را با جزئياتش نقل كنند.

از نمونه هاى بسيار جالب، نقل اين خطبه در كتاب المنظوم و المنثور من الكلام نسوان العرب من الخطب و الشعر است كه مولف آن از علماى متقدم سنى است، و نسخه خطى اين كتاب در خزانه موكل عباسى در قرن دوم بوده است. (17)

* منابع خطابه حضرت زهرا (سلام الله عليها)

خطابه حضرت زهرا (سلام الله عليها) با اسناد زيادى نقل شده كه بسيارى از آنها به دست ما نرسيده و يا اگر رسيده متن كامل خطبه را همراه نداشته و فقط قسمتهايى از آن را نقل كرده است. اسنادى كه تاكنون به دست ما رسيده و خطبه كامل حضرت را براى ما نقل كرده باشد 22 سند است كه ذيلا بعنوان پشتوانه متن آماده شده خطبه عينا ذكر مى شود. اين اسناد از 17 منبع به شرح زير استخراج شده است:

1. دلائل الامه، ابوجعفر محمد بن جرير طبرى امامى از علماى قرن پنجم، چاپ قم، موسسه بعثت، 1413: ص 109 - 129.

2. الاحتجاج، ابومنصور احمد طبرسى متوفاى 548 چاپ قم،: ج 1 ص 131 - 146.

3. كشف الغمه فى معرفه الائمه (عليه السلام)، ابوالحسن على بن عيسى اربلى متوفاى 693، چاپ بيروت، دار الكتاب الاسلامى، ج 2 ص 105 - 120.

4. شرح نهج البلاغه، ابن ميثم بحرانى متوفاى 679، چاپ بيروت، 1401، دار العالم الاسلامى: ج 5 ص 105.

5. الشافى فى الامامه، سيد مرتضى عليم الهدى متوفاى 436، چاپ تهران، موسسه الصادق، 1410: ج 4 ص 69 - 78.

6. شرح الاخبار فى فضائل الائمه الاطهار (عليه السلام)، قاضى نعمان مغربى متوفاى 363، چاپ قم، جامعه مدرسين: ج 3 ص 34 - 40.

7. الطرائف، سيد رضى الدين على بن طاووس متوفاى 664، چاپ قم، 1400: ص 263 - 266.

8. الدر النظيم فى مناقب الائمه اللهاميم، جمال الدين يوسف بن حاتم شمامى از علماى قرن هفتم، چاپ قم، جامعه مدرسين 1420: ص 465 - 483.

9. الكتاب المبين، محمد بن عبدالنبى نيشابورى متوفاى 1232، نسخه خطى كتابخانه آيه الله مرعشى قم، شماره 1875، ص 190.

10. انوار اليقين فى امامه اميرالمؤمنين (عليه السلام)، حسين بن بدرالدين حسنى يمنى متوفاى 670، نسخه خطى كتابخانه مركز الابحاث العقائده فم: ص 27، 276 - 287.

11. منال الطالب فى شرح طوال الغرائب، مبارك بن محمد بن اثير متوفاى 606، چاپ مكه، جامعه ام القرى، 1399، ص 501 - 507، 528 - 529.

12. شرح نهج البلاغه، ابن ابى الحديد المتوفى 656، چاپ مصر، دار احياء الكتب العربيه، ج 16 ص 211 - 215، ص 223 - 234.

13. التذكره الحمدونيه، ابن حمدون محمد بن حسن متوفاى 562، چاپ بيروت، دار صار، 1996، ج 6 ص 255 - 259 ح 628.

14. نثر الدار، ابوسعد منصور آبى متوفاى 421، چاپ مصر، الهيئه المصريه العامه الكتاب: ج 4 ص 8 - 15.

15. بلاغات النساء ابن طيفور احمد بن ابى طاهر متوفاى 280، چاپ قم، انتشارات بصيرتى: ص 12، 14.

16. الفاضل فى صفه الادب الكامل، ابوالطيب محمد بن احمد وشاء متوفاى 325، چاپ بيروت، 1411، دار الغرب العربى، ص 210 - 213.

17. نسخه علامه قزوينى، كه در كتاب فدك ص 145 آورده و ويژگى خاصش را مقابله آن توسط چند نفر از علماى نسخه شناس بيان نموده است.

لازم به تذكر است كه سه منبع زير نيز قسمتهايى از خطبه را نقل كرده اند:

1. معانى الاخبار، شيخ صدوق متوفاى 381، چاپ قم، مكتبه الداورى: ج 2 ص 295 - 296، ج 1 ص 384 - 385.

2. امالى طوسى، شيخ طوسى متوفاى 460، چاپ قم، مكتبه المفيد: ص 384.

3. نسخه علامه مجلسى، كه در بحارالانوار: ج 29 ص 311 آورده و مى گويد:

در حاشيه نسخه قديمى از كتاب كشف الغمه يافتم كه نوشته بود: به خط سيد مرتضى يافتم كه... و بعد قسمتى از خطبه را نقل مى كند. اين نسخه هم اكنون در كتابخانه آستان قدس رضوى به شماره 1081 موجود است.

* اسناد خطابه حضرت زهرا (سلام الله عليها)