بیشترتوضیحاتافزودن یادداشت جدید
صفحهى 143صحت و اعتنا به شك نيست و الّا برگردد و آن جزء اخير را به جا آورد بشرط بقاء موالات و با فوات آن از سر گيرد.
مسأله 9
شك كثير الشّك در اجزاء و شرايط يا موانع، اعتبار ندارد.
مسأله 10
بعضى ملحق كردهاند غسل و تيمم را به وضوء، در اين كه هر گاه شك اگر در جزء يا شرطى از آنها بكند اگر پيش از فراغ است برگردد. و اگر بعد از فراغ است بگذرد به تفصيلى كه ذكر شد. و اين اگر چه احوط است لكن اقوى عدم الحاق است. پس همين كه از محل مشكوك فيه گذشته، بنا را بر وقوع و صحت گذارد هر چند در اثناء باشد. مثلًا در تيمم، هر گاه بعد از شروع در مسح جبهه شك كرد در اين كه دست خود را بر زمين زده يا نه؟ اعتنا نكند. و هم چنين هر گاه در غسل، بعد از شروع در طرف راست شك كرد كه سر خود را شسته يا نه؟ اعتنا نكند. بلى! اگر شك پيش از دخول در جزء بعد باشد، اعتنا كرده و مشكوك فيه را بياورد.
مسأله 11
هر گاه بعد از فراغ از وضوء، يقين كرد كه مسح بر حائل كرده يا در موضع مسح، غَسل نموده يا در موضع غَسل مسح نموده و لكن شك دارد كه آيا بر غير وجه شرعى بوده يا به جهت ضرورتى از تقيه يا جبيره يا برودت هوا بوده؟ ظاهر حكم به صحت است و لكن احوط، اعاده است. و هم چنين است اگر بداند كه مسح با آب جديد كرده و نداند كه مسوغ داشته يا نه؟
مسأله 12
هر گاه يقين كند كه مشغول وضوء شد و لكن نمىداند كه آن را تمام كرد يا تمام نكرد، به احتمال اين كه اختياراً يا اضطراراً عدول كرده باشد از وضوء گرفتن در اين صورت بايد وضوء گيرد و قاعدهى فراغ در اينجا جارى نيست چون مورد قاعده، جايى است كه بداند بانى و عازم بر اتمام عمل تصحيح آن بوده، الّا اين كه شك دارد كه آيا فلان جزء را اتيان كرده يا نه؟ و به عبارت اخرى در جايى است كه شك از جهت احتمال عروض نسيان باشد نه از جهت احتمال ترك عمدى و عدول از قصد.
مسأله 13
هر گاه پيش از وضوء يا در اثناء آن شك داشته باشد در وجود حاجب، واجب است فحص كند تا يقين يا مظنّه پيدا كند به عدم آن. و اگر يقين بوجود آن داشته باشد و شك كند در حاجب بودن آن، بايد يقين كند به حصول آب