غایة القصوی فی ترجمة العروة الوثقی جلد 1

‌صفحه‌ى 384

و چون «الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ» گويى بايد انواع لطف و احسان او را به نظر آورى. و چون گويى «مالِكِ يَوْمِ الدِّينِ» يعنى پادشاه روز جزاء و حساب، بايد متذكّر هول آن روز گردى. بعد از آن در مقام اخلاص به گويى «إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَ إِيَّاكَ نَسْتَعِينُ» يعنى تو را پرستش مى‏كنم و از تو استعانت مى‏جويم و بس. و هيچ چيز را مستوجب پرستش و يارى كردن نمى‏دانم. آن وقت عجز و انكسار و بى‏چارگى خود را ملتفت باشد كه اگر او تو را راهنمايى به طريق نجات نكند ابد الآباد در سنگلاخ هلاكت هستى در اين حال درياى لطف حق به موج آيد پس هدايت را از او سؤال كن و بگو «اهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقِيمَ» يعنى دلالت نما ما را به راه راست كه نزديك است و زود به مقصود مى‏رساند كه ولايت اهل بيت (عليهم السلام) باشد. «صِراطَ الَّذِينَ أَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ غَيْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ وَ لَا الضَّالِّينَ» يعنى راهى را كه انعام و احسان فرموده بر اولياء خود، نه راه كفار كه مورد غضب الهى بوده و از جاده‏ى شريعت منحرف شده و به اوامر و نواهى تو استخفاف كرده‏اند و نه كسانى كه به واسطه‏ى بى‏معرفتى به گمراهى افتاده‏اند. پس سوره بخوان و متذكّر معانى و اشارت آيات باش و چون به امرى يا نهيى رسى، عزم بر امتثال آن كن. و نزد آيه‏اى كه دلالت بر رجاء دارد به رحمت واسعه‏ى الهيه اميدوار باشد و اگر دلالت بر خوف دارد از عقاب الهى خائف و ترسان باش. و چون به ذكر نعمتى رسيدى شكر الهى به دل بگذران و هم چنين در ذكر ركوع و سجود و تسبيحات، متذكّر معانى آن باش و آن چه مناسب آن معانى است از عظمت و جلالت الهى به خاطر بگذران. و چون از قرائت فارغ شدى متذكّر كبريائى او شو و براى تكبير، دستهاى خود را بلند كن تا محاذى گوش، اشاره به آن كه دست اوهام و عقول از دامن جلال او كوتاه است. پس بعد از تكبير به قصد امر و تعظيم او سر به ركوع فرو بر و پشت خود را نظر به عزّت او و ذلّت خود و قوّت او و ضعف خود و قدرت او و عجز خود خم كن و شهادت ده بر عظمت او و بگو (سبحان ربي العظيم و بحمده) يعنى منزه است از صفات نقص، خداى من كه بزرگ است در حالاتى كه او را حمد مى‏كنم كه مرا اهل تسبيح نموده و قابليت عبوديت داده. از حضرت امير المؤمنين (عليه السلام) پرسيدند كه كشيدن گردن در حالت ركوع اشاره به چه چيز است؟ فرمود: اشاره به آن است كه من گردن اطاعت نهاده‏ام اگر چه گردنم را به زنى. و چون از ركوع فارغ شدى سر بلند