باب چهارم در كسانى كه مصرف زكات هستند و اوصاف آنها
و در آن دو فصل است:
فصل اول در اصناف مستحقين
و آنها هشت طايفهاند: «اول و دوم» فقير و مسكين و حال مسكين از فقير سختتر است و فقير شرعى كسى است كه مصارف ساليانهى خود و عيالش را نداشته باشد و الّا غنى است پس كسى كه باغ و زمين زراعت و گاو و گوسفند و نحو آنها داشته باشد كه براى مصارف او و عيالش كافى باشد در تمام سال جايز نيست زكات بگيرد. و هم چنين كسى كه سرمايه دارد كه به ربح آن مصارفش مىگذرد يا آن كه از نقد يا جنس به قدر كفايت سال دارد، زكات نگيرد به خلاف كسى كه كمتر از مصارف يك سال داشته باشد كه جايز است بگيرد. پس كسى كه به مقدار كفايت دارد ولى در اثناء سال بعد از صرف بعض آن كمتر از كفايت سال شود بعد از كم شدن جايز است بگيرد و نبايد صبر كند تا سال سر رود و مؤنهاش تمام شود پس هر وقت كه به مقدار كفايت يك سال تمام ندارد، مىتواند بگيرد و كسى كه مال موجود به قدر كفايت ندارد ولى صنعتى يا كسبى دارد كه به تدريج مؤنهى خود را پيدا مىكند جايز نيست بگيرد. و كسى كه قدرت بر كسب داشته باشد و به سبب تنبلى، كسب نكند احوط نگرفتن است.
مسأله 1
كسى كه سرمايه دارد كه ربح آن براى مصارف او بس نباشد و سرمايه به قدر كفايت باشد، نبايد سرمايه را صرف كند و جايز است كه سرمايه را براى كسب خود باقى گذارد و باقى مانده را از زكات بگيرد. و هم چنين كسى كه صنعتى دارد كه وافى به مؤنهى او نباشد و اسباب آن را اگر بفروشد بس باشد يا آن كه باغى مثلًا دارد كه قيمت آن براى مؤنهاش بس باشد و حاصل آن بس نباشد، نبايد بفروشد بلكه مىتواند به حال خود بگذارد و باقى ماندهى مؤنه را از زكات بگيرد.
مسأله 2
جايز است به فقير زياده از مقدار مصارف سالش دفعةً بدهند و لازم نيست به قدر مؤنهى يك سال اقتصار نمايند و هم چنين كاسبى كه كسب او به مؤنهى سال وفا نكند يا صاحب ملكى كه حاصلش كافى نباشد يا تاجرى كه ربح تجارتش كمتر از مصارف سال باشد كه نبايد بر خصوص باقى مانده اقتصار كنند بلكه جايز است به قدر مصارف چند سال به او دهند يا قدرى كه عرفاً غنى شود، به او دهند هر چند احوط اقتصار است. بلى، در صورتى كه به تدريج به او دهند بعد از آن كه مؤنهى سال را دارا شد مادامى كه به اين مقدار دارد جايز نيست از زكات چيزى و لو كمى به او دهند.
مسأله 3
خانه، محل سكنى و خادم و اسب سوارى كه به حسب حال براى بقاء عزّت و شرف خود محتاج به آن باشد مانع نيست از آن كه زكات به او دهند يا بگيرد، بلكه هر چند
لطفا منتظر باشید ...
