بیشترتوضیحاتافزودن یادداشت جدید
وجوب نفقهى او در مملوكه و محلله و موطوئه به شبهه يا زنا و زوجهى كبيره جارى نيست. بلى، ديه در جميع آنها ثابت است مگر در زوجهى كبيره پس در صورتى كه به دخول آنها را افضاء كند بايد ديه به آنها بدهد حتى در زنا به كبيره هر چند عالمه و مطاوعه باشد. و هم چنين حكم مزبور در صغيره كه به انگشت او را افضاء كند جارى نيست و لكن ديه بايد بدهد.
مسأله 5
هر گاه دخول كند به زوجهى دائمه بعد از تمام شدن نه سال و به دخول او را افضاء كند، حرام ابدى بر او نمىشود و ديه هم بر او نيست چنانچه گذشت و لكن احوط آن است كه ما دام الحيوة نفقهى او را بدهد.
مسأله 6
در صورتى كه افضاء كننده صغير يا ديوانه باشد آيا ديه بر خود آنها ثابت است يا بر عاقله؟ اشكال است هر چند وجه خالى از قوّت نيست.
مسأله 7
اگر به دخول به صغيره عيب ديگرى غير از افضاء حادث شود ارش او را ضامن است كه تفاوت ما بين صحيح و معيب باشد و هم چنين در صورتى كه افضاء شود و عيب ديگرى هم حادث شود بايد علاوه از ديه ارش نيز به او بدهد.
مسأله 8
اگر شك كند كه نه سال دختر تمام شده يا نه؟ وطى او جايز نيست و اگر وطى كند او را در اين حال و افضاء كند او را و معلوم نشود كه وقت وطى بالغ بوده يا نه؟ آن زن بر او حرام ابدى نمىشود هر چند بر فرض آن كه معلوم باشد كه پيش از نه سال بوده قائل به حرمت ابديه باشيم. بلى، ديه و نفقهى ما دام الحياة ثابت است.
مسأله 9
بعد از افضاء نيز جميع احكام زوجه بر او ثابت است مثل حرام بودن تزويج پنجمى و حرمت تزويج خواهر او و اعتبار اذن او در نكاح دختر خواهر و دختر برادرش و نحو آنها، هر چند قائل به حرمت ابديه باشيم بلكه بر اين قول نيز هر گاه فرزندى از او به وجود آيد ملحق به شوهر است.
مسأله 10
آيا وجوب نفقهى او مادامى كه زنده است به نشوز ساقط مىشود يا نه؟ اشكال است زيرا كه محتمل است وجوب نفقهى او نه به جهت زوجيت باشد و از اين است كه بعد از طلاق او بلكه بعد از تزويج به غير نيز ساقط نمىشود و هم چنين در مقدّم بودن نفقهى او بر نفقهى اقارب اشكال است. و ظاهر مشهور آن است كه چنانچه نفقهى او به موت او ساقط مىشود به موت شوهر نيز ساقط مىشود لكن محتمل بعيد است كه به مردن شوهر ساقط نشود. و ظاهر آن است كه نفقهى او به عدم تمكّن ساقط نشود و دين بر او باشد هر چند محتمل بعيد است كه ساقط شود. و هر گاه با تمكّن، نفقهى او را ندهد دين است و احتمال آن كه مجرد تكليف باشد بعيد است و اين در صورتى است كه او را طلاق داده باشد و الّا مادامى كه در حبالهى اوست ظاهراً حكم او حكم زوجه باشد.