بیشترتوضیحاتافزودن یادداشت جدید
است مگر آن كه بعد از آن اجازه كنند بلكه احوط آن است اكتفاء به آن عقد نكنند و بعد از رضا تجديد عقد نمايند. بلى، اجارهى مضطرّ صحيح است مثل آن كه ظالمى مىخواهد مالى از او بگيرد و مضطرّ مىشود كه خانهى محل سكناى خود را براى دادن عوض به ظالم اجاره دهد صحيح است مثل آن كه در آن حال مضطرّ به فروش باشد كه بيع آن صحيح است.
مسأله 2
مفلسى كه از تصرّف مال خود [م] حج [و] رش كرده باشند صحيح نيست، خانه يا ملك خود را اجاره دهد. بلى، مىتواند خود را اجاره دهد براى كارى يا خدمتى و اما سفيه كه از اجاره دادن خانه يا ملك خود و نحو آن ممنوع است، آيا مىتواند خود را اجير غير كند براى كسب مال يا نه؟ دو وجه است: از آن كه اجير دادن نيز تصرّف مالى است و از آن محجور است. و نظر به آن كه اجير دادن تحصيل مال است نه تصرّف در مال موجود و منافع او از مال محسوب نيست خصوص اگر كسوب نباشد پس بايد صحيح باشد و از اين است كه بعضى منع كردهاند زن سفيه را از تزويج خود به ديگرى زيرا كه منفعت بضع او را مال شمرده و آن هم مشكل است.
مسأله 3
جايز نيست كه عبد خود را يا مال خود يا مال مولاى خود را اجاره دهد مگر به اذن مولى يا اجازهى او.
مسأله 4
عين مستأجره بايد متعيّن باشد پس اجاره يكى از دو غلام يا يكى از دو خانه بدون تعيين باطل است و بايد در اجاره، نوع منفعت آن را معيّن كند در صورتى كه عين منافع متعدده داشته باشد. بلى، اگر عين را به تمام آن اجاره دهد، صحيح است با تعدّد منافع و در اين حال مستأجر، خود مىداند هر منفعتى كه بخواهد استيفاء كند.
مسأله 5
معلوميت منفعت يا به تحديد مدت است مثل سكناى خانه تا يك ماه مثلًا و خياطت يك روز يا سوارى يك روز يا آن كه به تعيين عمل است مثل دوختن جامه كه عرض و طول و نازكى و كلفتى پارچه و كيفيت دوخت آن معلوم باشد بدون آن كه مدت معيّن كند. بلى، بايد حدّى براى آن قرار دهد مثل آن كه بگويد: تا روز جمعه مثلًا و اگر قرار ندهد به حسب متعارف، انكار تعجيل لازم است و در مثل اجاره كردن حيوان نر براى كرهگيرى به يك دفعه و دو دفعه مثلًا تعيين مىشود. و اگر مدت و عمل هر دو را معيّن كند و معلوم باشد كه آن زمان وسعت دارد براى آن، عمل صحيح است و اگر بداند كه وسعت ندارد باطل است. و اگر محتمل الامرين باشد در صحت و بطلان آن دو قول است.
مسأله 6
اگر حيوانى را اجاره كند براى بار كشى و جنس بار مختلف باشد به اختلاف اغراض، بايد جنس را معيّن كند و وزن آن را نيز معيّن كند و لو به ديدن و تخمين، در صورتى كه به آن دفع غرر بشود. و هم چنين در اجارهى حيوان براى سوارى لا بدّ است كه راكب به أوصافه معلوم باشد و هم چنين مركوب نيز حتى از نر بودن يا ماده بودن كه اغراض به آن تفاوت كند بايد معلوم باشد، خلاصه بايد در