بیشترتوضیحاتافزودن یادداشت جدید
آن كه ريشهى آن به جائى رسيده باشد كه رطوبت زمين كفايت آن كند و ديگر محتاج به آب نباشد در صورتى كه محتاج به اعمال ديگر باشد هر چند اين معامله از باب مساقات نيست چنانچه ذكر نمودم در معامله بر اشجارى كه ثمرهى آن رسيده و ديگر حاجت به آب ندارد.
مسأله 5
جايز است مساقات فسيل نخل كه مغروس باشد هر چند تا چند سال ديگر ميوه ندهد به شرط آن كه مدت مساقات را آن قدر طولانى قرار دهند كه ميوهى آن را درك كند.
مسأله 6
گذشت كه مساقات ريشهى درختى كه نكاشته باشند صحيح نيست لكن جايز است مساقات بستانى كه اصول مغروسه دارد و اصول غير مغروسه را نيز مشتمل باشد به اين كه بر عامل شرط كنند كه آنها را نيز بكارد و آب دهد تا ميوه دهد بلكه اقوى صحت معامله بر فسيل نكاشته است به تنهائى تا مدتى كه ميوهدار شود اگر چه از مساقات مصطلحه خارج است.
مسأله 7
مساقات معاملهى لازم است و باطل نمىشود مگر به اقالهى طرفين يا فسخ به خيار شرط يا به خيار تخلّف بعض شروط يا به عروض مانع عام كه موجب بطلان باشد و نحو آن.
مسأله 8
باطل نمىشود مساقات به مردن مالك يا عامل و به موت مالك منتقل مىشود حصهى او به ورّاثش و با موت عامل، وراث او به جاى او مىباشند لكن وارث را جبر به عمل نمىكند. اگر خودش يا اجير او متصدّى عمل شد كه هيچ و الّا حاكم شرع از تركهى او برمىدارد و كسى را براى مباشرت عمل او اجير مىكند تا ميوهى آن برسد و ميوهى آن را به مقتضاى قرارداد مالك و عامل ما بين مالك و وارث عامل قسمت مىكند. بلى، در صورتى كه در مساقات مقيّد كرده باشند به عمل عامل به نفسه، به مردن او باطل مىشود به خلاف آن كه در ضمن العقد شرط مباشرت عامل كرده باشند و بميرد كه در اين صورت مالك مخيّر است بين فسخ معامله به تخلّف شرط و بين اسقاط حق الشرط و راضى شدن به عمل وارث عامل يا اجير او.
مسأله 9
علماء گفتهاند در صورتى كه در عقد مساقات خدمات باغ را معيّن نكنند كه بر عهدهى مالك باشد يا بر باغبان، جمله از كارها بر باغبان است و جمله بر مالك و ضابطهى كارهائى كه بر باغبان است [عبارت از] كارهائى است كه هر ساله متجدد و مكرر لازم است مثل اصلاح زمين به كندن اگر محتاج باشد و تنقيه نهرها و آب دادن باغ و مقدمات آن مثل دلو و طناب و اصلاح جداول و آبكشى از چاه و نحو آن و كندن حشيش كه مضرّ به باغ و بريدن جريدههاى درخت خرما و شاخههاى زياد درخت انگور و تلقيح كه پاشيدن گرد درخت نر بر ماده باشد و چيدن ميوه و پهن كردن آن در آفتاب و پاكيزه كردن زمين آن و محافظت كردن ميوه تا زمان قسمت كردن. و ضابط كارهائى كه بر مالك است آن كه هر ساله مكرر نشود هر چند در آن سال اتفاقاً مكرر شود مثل كندن چاه و نهر و بناء ديوار باغ و دولاب
لطفا منتظر باشید ...
