غایة القصوی فی ترجمة العروة الوثقی جلد 2

باشد، بايد براى نقصان آن جزء، دو سجده‏ى سهو به عمل آورد و هر گاه جزء فراموش شده يك سجده يا تشهّد باشد بايد بعد از نماز آن را قضاء كند و بعد از آن، دو سجده‏ى سهو را به عمل آورد. و در صورتى كه محل تدارك باقى باشد، بايد برگردد و جزئى كه فراموش نموده و ما بعد آن را به ترتيب به عمل آورد و براى هر زياده كه در بين به عمل آمده، دو سجده‏ى سهو به جا آورد. و گذشتن محل تدارك حاصل مى‏شود يا به داخل شدن در ركن بعد از آن، به آن كه اگر بخواهد برگردد و فراموش شده را تدارك كند مستلزم زيادى ركن باشد و يا به آن كه محل آوردن آن جزء فعل مخصوصى باشد و از محل آن گذشته باشد مثل آن كه ذكر ركوع يا سجود را فراموش كرده و بعد از سر برداشتن از آن متذكّر شود. و يا به آن كه بعد از سلام واجب متذكّر شود پس هر گاه قرائت يا ذكر يا بعض آنها يا ترتيب يا اعراب آنها يا قيام يا طمأنينه در آنها را فراموش نموده و بعد از داخل شدن در ركوع متذكّر آن شود، محل تدارك آنها فوت شده و بايد نماز را تمام كند. و در صورتى كه فراموش شده از اجزاء باشد نه مثل ترتيب و طمأنينه در قرائت و ذكر كه جزء محسوب نيست، دو سجده‏ى سهو براى نقصان به جا آورد به خلاف آن كه پيش از دخول ركوع، متذكّر شود كه بايد برگردد و آن چه فراموش شده با ما بعد آن به جا آورد و بعد از نماز براى هر كدام از اجزاء نماز كه زياده به جا آورده دو سجده‏ى سهو به عمل آورد. بلى، هر گاه قيام در حال قرائت يا ذكر را يا طمأنينه‏ى آن را فراموش كند و بعد از قرائت يا ذكر و پيش از ركوع متذكّر شود، دور نيست محل آن گذشته باشد. و هم چنين است طمأنينه در حال تشهّد و ساير اذكار زيرا كه محتمل است طمأنينه در حال قيام و قرائت، واجب مستقل باشد نه شرط در آن، لكن احوط در آنها آن است كه برگردد و آن چه فراموش شده به قصد قربت و احتياط بدون قصد جزئيّت به عمل آورد. و هر گاه ذكر ركوع يا سجود را يا طمأنينه‏ى آن را فراموش كند و بعد از سر برداشتن از آن متذكّر شود، محل آن گذشته به خلاف آن كه پيش از سر برداشتن از آن يا پيش از خارج شدن از حدّ ركوع متذكّر شود كه واجب است برگردد و ذكر فراموش شده را بگويد. و در صورتى كه فراموش شده، طمأنينه‏ى حال ذكر باشد احوط اعاده‏ى ذكر است به قصد قربت و احتياط. و هم چنين است اگر در حال سجود فراموش كند گذاردن يكى از مواضع سجده را بر زمين در غير پيشانى و متذكّر شود بعد از ذكر واجب و پيش از بلند كردن پيشانى كه بايد تدارك كند و اگر بعد از بلند كردن پيشانى متذكّر شود محل آن گذشته و هر گاه فراموش كند، ايستادن بعد از ركوع را و بعد از داخل شدن در سجده‏ى دوم متذكّر شود محل آن گذشته و اگر پيش از آن متذكّر