طباطبايي نژاد، سيد نوراللّه

گوهر کوير

غلامرضا گلي‏زواره‏

از نسل سلسبيل‏

گروهي از سادات که نسب آنان از طريق ابراهيم بن طباطبا به حضرت امام حسن مجتبي (ع) مي‏رسد، از قرن چهارم هجري قمري به منطقه اردستان و زواره مهاجرت نمودند. از مشهورترين اين مهاجران نيکونام سيد کمال الدين حسن است که در قرن ششم هجري قمري مي‏زيست. وي با تلاش‏هاي علمي و مجاهدت‏هاي اخلاقي، به کمالاتي نايل شده بود که مشتاقان علوم اسلامي، گروه گروه به محضرش شتافته و از او کسب فيض مي‏نمودند. يکي از فرزندان وي، سيد بهاء الدين حيدر مي‏باشد. اين سيد وارسته که عمري را در عبادت و پرهيزکاري سپري کرده بود، چون مغولان در قرن هفتم ه . ق به منطقه مزبور يورش آوردند، با وجود کهولت سن در مقابل اين خونخواران ايستادگي کرد، دليرانه رزميد؛ و در پايان اين نبرد خونين، آن مجاهد عابد فجيعانه به دست مهاجمان مغول به شهادت رسيد، سپس در خانه‏اش دفن گرديد. اکنون مرقد ايشان زيارتگاه مردم و مورد احترام اهالي اين سامان است.(1)

طايفه طباطبايي نژاد به چنين شخصيت‏هاي مبارز و اهل علم و فضيلتي منسوب هستند و ضمن آن که از طريق اين حلقه‏هاي نوراني به سرچشمه خاندان عترت (ع) اتصال مي‏يابند، بر اين حقيقت مسلم تاريخي مباهات مي‏کنند که دانشوران و ستارگان درخشاني چون سيد بحر العلوم (ره) ، علامه طباطبايي (ره) و آيت اللّه بروجردي (ره) در برخي از اين شخصيت‏ها با آنان اشتراک نسب دارند. با وجود اين، طايفه مزبور، به اين ارتباط مبارک و اتصال ميمون هم اکتفا نکردند؛ بلکه خود نيز قدم‏هاي مؤثري را براي کسب علم، معرفت و پرهيزگاري برداشتند و علاوه بر آن که خويشتن را به دانش و ديانت و خلق نيکو آراستند، گلستان معطري را در قلب تفتيده کوير مرکزي پديد آوردند که عطر دلاويز آن، مشام جان و ذهن تشنگان فضيلت را نوازش مي‏دهد و صفاي آن، فضاي منطقه را توأم با تحرک، نشاط و بهجت ساخته است.

جد و پدر

حاج سيد علي اصغر طباطبايي يکي از افراد اين خانان است که در برخي فهرست‏ها و کتب تراجم، به نام شيخ مير علي اصغر بن سيد قاسم طباطبايي زواره‏اي آمده؛ وي در آبادي کچومثقال، از توابع شهرستان اردستان، به دنيا آمد. اين دانشمند اهل زواره، از خوشنويسان خط نسخ و نستعليق در قرن سيزدهم هجري قمري است. وي از سال 1253 تا 1273 ه . ق، کاتب 35 جلد کتاب بوده است.(2) از آثار خطي او کتاب ابواب الجنان است به تأليف محمد رفيع قزويني، که آن را در اواسط قرن سيزدهم ه . ق، با خط نسخ و نستعليق نوشت.حاشيه، پاورقي، عنوان و نشان اين کتاب شنگرف و به شماره 9577، در کتابخانه مرکزي دانشگاه تهران نگهداري مي‏شود.(3)

از ديگر آثار خطي اين هنرمند، رسالة الخاقانيه در پاسخ به پرسش‏هاي فتحعليشاه قاجار است. در عنوان اين رساله آمده است که آن را در شب سه شنبه 15 ربيع الاول سال 1266 ه . ق، در کچومثقال نوشت.(4) شماري از قرآن‏هايي را که به خط وي نوشته شده، حاج آقا علي فقيه‏زاده - از نوادگانش - نگاهداري مي‏کرده است.

سيد محمد حسين بن مير عبدالباقي خاتون آبادي،مؤلف چندين رساله کلامي در تاريخ تشبهات است. وي رساله ميزان الحق را در جواب هانري مارتين اروپائي در زمان فتحعليشاه قاجار نوشته است. اين رساله را ميرعلي اصغر بن سيد قاسم طباطبايي زواره‏اي در تاريخ 1229 ه . ق، به خط خود نگاشته است. اين نسخه، ابتدا در تملک عباسقلي سپهر بوده است و سپس ملک الشعراي بهار آن را در اختيار گرفته؛ اکنون نيز به شماره 5897، در کتابخانه مجلس شوراي اسلامي موجود است.(5)

مراتب فضل و کمال وي از طريق فرزندش حاج سيد حسين و نوه‏اش حاج سيد يوسف استمرار يافت و حاج ميرزا علي طباطبايي (ره) از همين نسل شکفت. وي در سال 1312 ه . ق، در آبادي کچومثقال ديده به جهان گشود. ايشان دوران نوباوگي را نزد پدر (حاج سيد يوسف) و مادر پاک طينتش گذراند. بعد از آنکه هفت بهار از دوران زندگي او سپري گشت، شوق تحصيل وجودش را از دانش‏هاي مقدماتي در محل خود، لبريز ساخت. وي از آن پس، براي کسب علوم ديني و معارف خاندان عصمت و طهارت (ع) به اصفهان عزيمت نمود. سطوح فقه و اصول و دانش‏هاي متداول ديگر را از محضر علماي وقت اصفهان، کسب کرد. ايشان پس از مراجعت به منطقه «کچو مثقال» و «زفرقند»، به فعاليت‏هاي تبليغي پرداخت. او مردمان اين نواحي را با معارف اسلامي، احکام شرعي و موازين ديني آشنا ساخت و مدتي را در شهر اردستان و نقاط ياد شده، به امامت جماعت و مواعظ بليغ مشغول بود. از جمله کارهاي خير ايشان، يکي احداث يک باب مدرسه ابتدايي در کچومثقال بود؛ - که موقوفاتي هم دارد.- و ديگري تعمير مدرسه حاج حسين نورالدين، در اردستان. حاج ميرزا علي طباطبايي پس از عمري تلاش فرهنگي - تبليغي، و ترويج شعائر ديني در رجب سال 1383 ه.ق برابر با آذر 1342 ه . ش در سن هفتاد سالگي در تهران دار فاني را وداع گفت. ايشان را در شهر مقدس قم دفن کردند.(6) از آن بزرگمرد چندين فرزند باقي مانده که بيشتر فرزندان ذکور ايشان به تحصيلات علوم ديني روي آورده‏اند و در کسوت روحانيت به خدمات علمي، فرهنگي و اجتماعي مشغولند.(7) از آنجا که حاج ميرزا علي طباطبايي در عمل، اخلاق و تقوا انساني نمونه بود و در منطقه اردستان با فرقه ضالّه بهائيت به مبارزه برخاست، مردمان اين سامان پس از سال‏ها که از غروب آن ستاره فروزان مي‏گذرد، زحمات وافر و تلاش‏هاي ارزشمند آن مرد بزرگ را در راه نشر معارف اسلامي و قلع و قمع تبه کيشان تبه ساز و خدمت به مردمان محروم روستاها، از ياد نبرده‏اند و خود را رهين کوشش‏هاي او مي‏دانند.

زادگاه و ولادت‏

بر سر راه شهر اردستان(8) - نائين که از کوير مرکزي مي‏گذرد، روستاي زفرقند (ظفرقند) واقع شده که در نوشته‏هاي ديواني از آن به «جوگند» ياد کرده‏اند و شايد اين عنوان اشاره به آن داشته باشد که در اينجا، محصولات جو و گندم به دست مي‏آيد. حاج زين العابدين شيرواني آن را جوگند خوانده و مي‏افزايد:

«از قراي اردستان در مسير يزد - کاشان است و قريب به پنجاه خانوار در آن سکونت دارند.»

اکنون نيز حدود سيصد خانوار در اين آبادي مي‏زيند؛ اما بيشتر به شهرهاي اطراف، اصفهان و تهران مهاجرت مي‏کنند. مزارع و باغات که به برکت آب قنات مشروب مي‏شوند، بر زيبايي اين روستا مي‏افزايد؛ اما جلوه‏هاي روحاني و فرهنگي آن را بايد نتيجه تلاش عالمان ساکن در اين خطه دانست؛ همان‏ها که نه تنها طراوت خويش را در جان تشنه اين نواحي ريخته؛ بلکه در ساير نقاط نيز خدمات علمي و فرهنگي آنان باورهاي ديني افراد را بارور ساخته است.(9)

در يکي از روزهاي سال 1319 ه . ش در خانواده روحاني و مبارز، حاج ميرزا علي آقا طباطبايي، در اين آبادي با صفا، کودکي ديده به جهان گشود که پدر نام سيد نور اللّه را برايش برگزيد. اين غنچه نو رسته از همان آغازين روزهاي حيات، تحت تربيت پدري متدين و فاضل و پرورش مادري پاکدامن، دانش دوست و علاقه‏مند به خاندان رسالت بالندگي يافت.

چون فضاي خانه‏اي که سيد نور اللّه دوران طفوليت را در آن مي‏گذارنيد به علم و ايمان و پارسايي آراسته بود، از همان اوان شيرخوارگي، دانش‏طلبي در پرتو معنويت، با جان اين نوباوه عجين گشت و تا آخر با او بود. او پويش علمي و عمل صالح را از پدري عالم و عامل و مادري فضيلت پرور، در کلاس تربيت خانوادگي آموخت و بي آن که پايش بلغزد، در طريق صلاح و فلاح گام نهاد و از پي تحصيل معرفت و مکارم به حريم مردان خدا، راه يافت.

تحصيلات

سيد نوراللّه آموزش قرآن و مقدمات علوم ديني را نخست نزد پدر فاضل و خوش‏نامش آموخت.(10) پس از تحصيلات ابتدايي براي افزايش دانسته‏ها و آشنايي هر چه بيشتر با معارف قرآن و عترت (ع) به توصيه پدر، ظفرقند (زفرقند) را به قصد اقامت در شهر مقدس قم ترک کرد و در سنين نوجواني رهسپار اين ديار شد. در آنجا نزد مدرسان خبره و استادان برجسته، با ادبيات عرب، فقه، اصول، حکمت، فلسفه و تفسير قرآن آشنا شد. اخلاص اين نوجوان به همراه صفاي خانواده موجب آن گرديد که خداوند لطفش را شامل حال او کند و از استعدادي سرشار و ذوقي عالي و همتي وافر، بهره‏مندش سازد؛ در نتيجه دوره مقدمات و سطح را در مدتي کوتاه و با سرعت فرا گرفت و از عهده کليه امتحانات به خوبي برآمد.(11)

پس از پشت سر نهادن اين دوره‏ها به دوره خارج فقه و اصول راه يافت و اين لياقت را به دست آورد تا به محضر پرفيض حضرت آيت اللّه العظمي گلپايگاني (ره) راه يابد. وي با کوششي پي‏گير، عزمي استوار و اراده‏اي خستگي‏ناپذير، مراحل علمي را در چنين محفلي طي کرد و به کمالات علمي دست يافت.

در آن زمان، آيت اللّه گلپايگاني با تلاشي مجدّانه روح فقاهت را در کالبد شاگرداني چون سيد نوراللّه مي‏دميد و امثال او را به عنوان پيشتازان فکري و طلايه‏داران انديشه‏هاي ديني پرورش مي‏داد. وي در ضمن فراگيري علوم نزد آن فروغ فقاهت، موفق گرديد بيش از گذشته بذر مکارم و فضايل را در مزرعه وجود خويش بيفشاند و با احترام به آراء بزرگان بر کشتي نقد و پژوهش نشسته و اقيانوس معارف غني تشيع را به غواصي پرداخته و صيد گوهرهاي ثمين و دُرهاي گرانبها، به دست آورد.

شهيد سيد نوراللّه طباطبايي نژاد به محفل نوراني عالم رباني، متفکر شهيد و فيلسوف عاليقدر، آيت اللّه مرتضي مطهري (ره) راه يافت.(12) انس وي با اين دانشمند به خون خفته، سرچشمه‏اي مهم در برنامه‏هاي درسي، پژوهشي و نيز تحولي شگرف در شيوه‏هاي تبليغي، رفتاري و اخلاقي او به حساب مي‏آيد.

به برکت اين ارتباط علمي، شهيد طباطبايي‏نژاد (ره) در حراست از مرزهاي عقيدتي، حفاظت از حصن حصين اسلام، التقاط زدايي و زدودن خرافه‏ها از فرهنگ مردم، نقش ارزنده‏اي را ايفا کرد. آن شهيد با مباني فکري و آراء فلسفي شهيد مطهري آشنا شد و در کنار فراگيري فقه و اصول، آموختن مضامين فلسفي و حکمي را پي گرفت و در اين بوستان از خرمن دانش آيت اللّه مطهري (ره) خوشه‏ها چيد.

بر کران قرآن

شهيد طباطبايي‏نژاد (ره) به موازات بيست سال تحصيل و تدريس و در اثناي اين تلاش‏ها از کاوش و تتبع در منابع قرآني غافل نشد. چه شب‏هاي زيادي، که آنها را با بحث و تحقيق در آيات قرآني احيا مي‏کرد! ويژگي‏ها، ضرورت‏ها و تقاضاهاي آن عصر، مسائلي را طرح مي‏نمود که نشان مي‏داد از پيدايش مسائل جديد و مفاهيم تازه در عرصه زندگي افراد، سرچشمه مي‏گيرد. شهيد طباطبايي نژاد (ره) از آن دسته روحانياني بود که اين مسائل و تحولات را درک کرد و با احساس وظيفه فهميد، نمي‏توان در برابر اين دگرگوني‏ها خاموش و بي‏تفاوت نشست و با بدگويي از زمانه، فقط بر اوضاع تأسف خورد يا در انزوا فرصتي طلايي را انتظار کشيد.

او با هوشياري کامل اين خلاء فکري و اجتماعي را دريافت و تصميم گرفت آن را به شکلي صحيح پرکند و از چشمه‏اي حيات بخش و جاويدان، جرعه‏هايي جانبخش در کام نسل تشنه و عطشان جامعه بريزد؛ لذا با وجود گرفتاري‏ها و اشتغالات بسيار و نيز اختناق سياه در رژيم شاهي ناگهان به عنوان روزنه اميدي، به فکر او و برخي از دوستان فاضلش رسيد تا به همراه ساير پژوهشگران با اخلاص و آگاه، زير نظر حضرت آيت اللّه مکارم شيرازي (مدّ ظلّه) نگارش و تفسير نمونه را آغاز نمايند. تلاش شبانه روزي آنان در مدت کوتاهي به ثمر نشست و بسيار زودتر از آنچه تصور مي‏گرديد، جلد اولش به طبع رسيد. اين تفسير به دليل شيوايي نثر، محتواي مفيد و پاسخگويي به نيازها و سؤالات نسل جوان و رفع برخي اشکالات و ايرادهايي که در خصوص اصول و فروع دين مطرح مي‏گرديد، با استقبال فوق العاده‏اي مواجه شد؛ و به زودي براي تدوين کنندگان فاضل اين مجموعه، مشخص گشت که عطش جامعه به تفسيري که در عين سادگي عبارات مباحث فراگير علمي، کلامي، اجتماعي و توأم با مسايل روز و طرح موضوعات مستحد باشد، تا چه اندازه شديد است؛ لذا کوشيدند تا تمام توان خود را به پاي تکميل آن مباحث بريزند. شهيد سيد نور اللّه طباطبائي‏نژاد (ره) تا جلد يازدهم با تلاش زياد و همه جانبه براي نگارش اين اثر ارزنده و آموزنده، همکاري داشت.(13)

در سنگر تبليغ و مبارزه‏

شهيد طباطبايي‏نژاد (ره) از وقتي که به حوزه علميه قم راه يافت با انديشه‏هاي حضرت امام خميني (ره) آشنا گرديد و در پرتو افکار تابناک آن روح قدسي، ستيز با استبداد و نفي هر گونه ستم را يکي از مهم‏ترين برنامه‏هاي خود قرار داد. وي از هيچ تهديد و خطري نهراسيد و هر چه شب‏پرستان تاريک دل و خفاش صفت محيط فعاليت را برايش تنگ کرده و او را از سنگري محروم مي‏نمودند، به عرصه ديگري مي‏شتافت و چون آذرخش، کوير جهل انسانها را روشن کرده و آنها را از خواب غفلت بيدار مي‏ساخت. خطابه‏هاي آموزنده اين شهيد برفراز منبر و نيز سخنان روشنگرش در جمع دوستان و جلسات خصوصي، ضمن بيان حقايقي از تعاليم اسلامي و ترسيم فضيلت‏ها، در اوج فصاحت و شيوايي بر دل‏ها مي‏نشست. سخنراني‏هاي وي اين خصوصيت را داشت که با ارائه نمونه‏ها، اشاره به مصاديق و تطبيق اختناق رژيم پهلوي با دوران خفقان عباسيان و امويان، فساد و تباهي اعوان و انصار استبداد را برملا مي‏کرد. هر کجا رژيم شاه حرکتي را بر ضد باورهاي مذهبي مردم مرتکب مي‏گرديد، با افشاي آن، استوار و فداکارانه خشم و نفرت خود را از تبهکاري‏هاي ستمکاران بروز مي‏داد.

آن شهيد سعيد همواره در ايام تبليغي در نقاط مختلف کشور به هدايت و ارشاد مردم مي‏پرداخت. ايشان در راه به ثمر رسانيدن انقلاب شکوهمند اسلامي بارها در قم و منطقه اردستان و زواره مورد ضرب و شتم دشمنان اسلام قرار گرفت. در آن دوران خفقان چندين مرتبه اتفاق افتاد که بعد از نماز مغرب و عشا، در حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه (س) در قم، وقتي سخنان و بيانات امام خميني (ره) را براي مردم تشريح مي‏کرد و براي آن مرد بزرگ، دست به دعا بر مي‏داشت، به دست مأموران پهلوي مورد هتک و شتم قرار مي‏گرفت؛ ولي اين فشارها نه تنها هيچ گونه تأثير منفي در اراده استوارش - که از قلبي لبريز از ايمان و تقوا نشأت مي‏گرفت.- نمي‏نهاد؛ بلکه او را در راه هدف جدي‏تر هم مي‏ساخت و براي وارد آوردن ضربات کوبنده‏تر به ريشه پوسيده استبداد بيش از پيش توان خويش را به کار مي‏گرفت.

در منطقه اردستان و زواره، اطلاعيه‏هاي حضرت امام (ره) را با شگرد خاص خود توزيع مي‏کرد و در ضمن مبارزه شديد، تقيه را هم در نظر داشت، تا بتواند به کمک اين سلاح سازنده، راه خويش را در جهت محو ستم ادامه دهد. او در واقع مأموران ساواک و عوامل رژيم را که با مراقبت دائمي، مي‏خواستند سر از کارش درآورند، غافل مي‏ساخت. مثلاً ايشان، ماشين حامل اعلاميه امام (ره) را با فاصله‏اي نسبتاً طولاني، از مسجد يا محل ديگر که مي‏خواست آنها را در آنجا توزيع کند، پارک مي‏کرد؛ سپس از کوچه‏هاي فرعي به حالت کاملاً عادي، طوري که شک مأموران را برنينگيزد، به آن مجلس وارد مي‏شد و اطلاعيه‏ها را به افرادي مي‏سپرد تا آنها خود، آن را پخش کنند. ايشان در شهر زواره، از دست طرفداران شاه به تنگ آمده بود؛ زيرا هر وقت او را مي‏ديدند با بدگويي از مبارزان و مخالفان رژيم، بدترين نوع توهين‏ها را نسبت به حاميان امام (ره) و نهضت اسلامي، روا مي‏داشتند؛ اما او با حفظ مصلحت‏هاي لازم ضمن تعريف از مبارزين، مراقب بود تا بهانه‏اي دست اين افراد ندهد، براي اين که مبادا براي آنان زحمتي ايجاد کنند؛ يا در فعاليت‏هاي سياسي اين نيروها اختلال به‏وجود آورند.

در سال 1349 ش، در آن بحبوحه که مجلس فرمايشي رژيم پهلوي، هر روز قوانيني جديد در مخالفت با اسلام و تشيع و معارضت با قرآن و عترت وضع مي‏کرد، شهيد طباطبايي‏نژاد (ره) با قاطعيت تمام در يکي از مجالس عمومي و بر فراز منبر، نمايندگان آن روز را نوکر اجانب خواند. به دنبال اين افشاگري، در منطقه اردستان و توابع ممنوع المنبر گشت و با پرونده‏اي حجيم که مأموران امنيتي برايش تنظيم کرده بودند، به ساواک مرکزي اصفهان منتقل گرديد. با اين همه پس از آزادي، مجدّداً به تلاش‏هاي روشنگرانه خود ادامه داد و در جهت تنوير افکار عمومي و تغذيه فکري نسل جوان لحظه‏اي آرام نگرفت تا آن که در سال 1356 ش، به دست عوامل رژيم دستگير و روانه زندان شد؛ اما در روز بيست و ششم دي ماه در سال 1357 که مقارن با فرار شاه مخلوع بود، از زندان رهايي يافت.(14)

در حدود سالهاي 1351 يا 1352 ش بود که حضرت حجة الاسلام و المسلمين کرباسي - روحاني اعزامي از قم - در مسجد پامنار زواره (واقع در شمال اردستان) به مناسبت سالروز ولادت با سعادت حضرت مهدي (عج) جشني بر پا کرده بود. شهيد طباطبايي‏نژاد در اين مراسم سخنراني کرد. حداقل در منطقه اردستان و زواره ايشان بود که براي نخستين بار از رهبر و قائد نهضت اسلامي ايران، به عنوان «امام خميني» اسم برد.(15)

پس از پيروزي انقلاب اسلامي، آن شهيد سعيد، براي حفظ دستاوردهاي اين تحول عظيم، فعاليت‏هاي گسترده‏اي را در عرصه‏هاي ذيل پي گرفت:

الف - اعزام به شهرهاي گوناگون از سوي سازمان تبليغات امام خميني (ره) براي ارشاد مردم.

ب - نظارت بر کميته‏هاي انقلاب اسلامي.

ج - سخنراني‏هاي ارزشمند در پادگان‏ها براي برادران ارتشي.

د - استقامت در خط اصيل انقلاب و اسلام ناب محمدي و مبارزه با انحرافات گروهک‏ها و افراد ليبرال.

خلق و خوي‏

شهيد طباطبايي‏نژاد (ره) از همان اوان کودکي، در مکتب پدر و اساتيد وارسته خود، با فضايل و مکارم آشنا گشت و خود نيز با تزکيه نفس، عبادت و ارتباط با خداوند در جهت کسب خوي عالي و نيل به خوبي‏ها کوشيد و به صفات نيک و خصال پسنديده آراسته گرديد، از مهم‏ترين خصوصيت‏هاي اخلاقي او، فروتني بود که در لحظه‏هاي متفاوت زندگي او نشانه‏هاي آن را مي‏توان ديد. وقتي مي‏خواست در مجلسي بنشيند، هر کجا را که جا بود، انتخاب مي‏کرد؛ با هر کسي که روبرو مي‏شد، در سلام کردن از او پيشي مي‏گرفت؛ در گفتگوهايش، اهل جدال نبود؛ دوست نداشت او رابه تقوا و ايمان بستايند. اگر از کسي بدي مي‏ديد، تا آنجا که به خودش مربوط مي‏شد، با عفو و نيکي، از آن چشم مي‏پوشيد؛ اما اگر آن عمل خلاف، به بهاي هتک ارزشها تمام مي‏شد؛ يا اگر با از بين بردن آبروي مؤمني ملازم بود؛ به شدت بر افروخته مي‏شد. در واقع خشم و عصبانيت اين شهيد سعادتمند، در احياي فضايل و ميراندن رذائل تجلي مي‏کرد. اگر کسي انتقادي نسبت به رفتار او يا برخي مسائل ديني داشت، او را به نحوي متقاعد مي‏کرد که آن طرف مقابل، آن مسائل را نه به عنوان جواب انتقاد بلکه به عنوان حقايقي روشن در کام مي‏کشيد. آن شهيد فروتني در مقابل اهل کبر و غرور را روا نمي‏ديد؛ مخصوصاً نسبت به افراد وابسته به طاغوت سعي مي‏کرد با اين گونه اشخاص، از موضع صلابت و قدرت رفتار کند. يکي از اعضاي شوراي شهر اردستان (در زمان رژيم گذشته) حاج آقا نوراللّه طباطبايي (ره) را کاملاً مي‏شناخت. يک روز آن شهيد سعيد به وي مي‏گويد:

«اينجا بايست تا من برگردم؛ زيرا با تو کاري دارم.»

بدين ترتيب ضمن نماياندن هيبت روحانيت، به وي فهماند که موقعيت تو براي من ارزشي ندارد و از اشخاصي مانند تو پروايي نداشته و به سبب وابستگي به دستگاه طاغوت ارزشي برايت قائل نمي‏باشم.(16)

شهيد طباطبايي‏نژاد (ره) به علت برخورداري از مواهب الهي، از خشونت روحي بيزار؛ و اهل صفا و صميميت بود. از آنجا که او خويش را از زندان «خود» و «نفس» رهانيده بود، بر اساس مهر و محبتي که داشت، به راحتي با ديگران پيوند قلبي بر قرار مي‏کرد؛ اما اين عاطفه و احساسات، هم با ايمان تلطيف شده و هم به کمک ديگر فضايل، از جمله تقوا، جهت دار و داراي مقاصد الهي گشته بود. همين ويژگي موجب جذب افراد به سوي او گرديد و سبب مي‏شد اظهارات و توصيه‏هايش ثمر بخش گردد. نگارنده که از دوران نوجواني و جواني، با شرکت در محافل عمومي و برخي جلسات خصوصي، افتخار آشنايي، با حالات اخلاقي آن شهيد را داشته، ناظر صفا، صداقت و اخلاص آن شهيد بزرگوار بوده است. من به خوبي مي‏ديدم که چگونه حرارت و نورانيت وي، حاضران را به تحرک و جوشش وا مي‏داشت، آنان را براي گوش دادن به سخنان آموزنده‏اش مهيا مي‏کرد.

اين سيد بزرگوار، با آن که با استفاده از ميراث خانوادگي، مي‏توانست زندگي مادي مناسبي را براي خود فراهم کند؛ اما در نهايت ساده زيستي و اکتفا به تأمين حداقل مايحتاج خانواده، روزگار مي‏گذرانيد. يکي از افرادي که با ايشان ارتباط داشت، نقل مي‏کرد:

«دو روز قبل از شهادت ايشان و در زماني که افرادي به تهمت، شايعه کرده بودند زندگي مرفهانه‏اي دارد، به خانه‏اش رفتم. ديدم، دارد خانه‏اش را با موکت فرش مي‏کند. در آن حال من خوشحال بودم که بني صدر فرار کرده است. او مرا خطاب قرار داد و گفت: «زياد مسرور نباش! بعداً همين فراريان تلاش مي‏کنند تا انقلاب مظلوم واقع شود.»(17)

شهيد طباطبايي‏نژاد ضمن آن که خود را به صداقت آراسته بود، عقيده داشت مسؤولان نظام اسلامي همه بايد بر اين اساس انتخاب شوند و بر اين باور بود که جامعه بدون صداقت نمي‏تواند در خط سعادت پيش برود. او مي‏گفت:

«بايد راهي را برگزيد که به کمک آن هم بتوان در حد امکان، افراد و نيروها را جذب کرد؛ و هم بتوان در حد ضرورت، آنان را دفع نمود.»

وي توصيه مي‏کرد:

«به نسل جوان مبتکر، خلّاق، اما با ايمان و سخت کوش، بايد اعتماد کرد. دانشجو اگر امروز خودش را بسازد، فردا به صورت يک عنصر پرتوقع و امتيازطلب در نمي‏آيد و فردايش براي حساس ماندن و دردها را لمس کردن مناسب‏تر است.»(18)

در پرتوهاي پرمايه‏

در تابستان 1359 ش، که شهيد طباطبايي‏نژاد (ره) به حوزه انتخابيه خود (اردستان) رفته بود؛ در يک روستاي کوچک، با پير مردي روبرو شده بود که اولين سخن آن مرد سالخورده با ايشان چنين بوده است:

«آقا، مشکلاتي که از زمان طاغوت مانده به اين زودي‏ها حل نمي‏شود و ما آماده‏ايم با آنها بسازيم. شما هم هر چه سريع‏تر در اين مدت چهار سال سعي کنيد قوانين سعادت بخش قرآن را در مجلس وضع و پياده کنيد. قوانيني که با قرآن مطابقت داشته باشد.»

شهيد از اين جمله خيلي لذت برده(19) و خوشحال بود که بيشتر آحاد ملت، چنين روحيه‏اي را دارند. او معتقد بود:

«با اين امت قهرمان، دشمن قادر نخواهد بود از راه کودتا به آن آسيبي برساند؛ اما خصم انقلاب از يک راه مي‏تواند پيروز شود و عجله هم نمي‏کند. برنامه را به گونه‏اي پياده مي‏کندکه در دراز مدت انقلاب را بي محتوا کند و اگر افرادي قدرت را به دست بگيرند که واقعاً مکتبي فکر نکنند، اين خيلي خطر بزرگي است. بايد حواسمان جمع باشد. براي اين که با مشکلات زمان مشروطه و عصر رضاخان مواجه نشويم، به معيارهاي قرآني توجه کنيم. هر کس مي‏خواهد مسؤوليتي به عهده بگيرد و قدرتي به دست آورد؛ از شوراي ده گرفته تا عالي‏ترين مقامات، [ بايد ] دو معيار قرآني را که اين کتاب آسماني، از زبان حضرت يوسف (ع) نقل مي‏کند، دارا باشد؛ يعني «حفيظ و عليم»؛ هم دانايي لازم را دارد و هم امور تفويض شده به وي را خوب حفظ مي‏کند. برخي روي مکتبي بودن تکيه دارند و عده‏اي بر مديريت تکيه دارند، که هر دو غلط است. بايد هم مديريت باشد و هم ايمان؛ و اگر احياناً اين دو جهت با هم توأم نبود، بايد به مکتبي بودن اولويت داد. اگر قدرت را به دست کسي بدهيم که ضعيف باشد و احتمال بدهد که وقت پياده شدن قوانين اسلامي نيست؛ يا بهتر است از جاي ديگري قانوني بياوريم، خطر ناک است.»

ايشان در ادامه مي‏فرمايد:

«در بين جوان‏هاي عزيز، افراد پاک و روشن که مي‏توانند دستاوردهاي انقلاب را حفظ کنند و نظام را به خوبي اراده نمايند و عزت آفرين هم هستند، افراد زيادي هستند که مي‏توان از وجود ارزنده آنان استفاده کرد.»(20)

او که از مخالفين گروه‏هاي ليبرال بني صدر بود، وقتي مشاهده کرد آنان براي پيشبرد مقاصد خود، به رأي مردم تکيه مي‏کنند، در يکي از سخنراني‏هايش گفت:

«رهبر انقلاب هم مکرر روي اين مسئله تکيه مي‏کنند، که در اين نظام، رأي مردم حاکم است؛ ولي رهبر به حق مي‏گويد و ديگران، «کلمة حقّ يراد بها الباطل». اين يک واقعيت است. همه منتخب ملت هستيم؛ منتها ملت وقتي رهبر را انتخاب کرد و قانون اساسي را تأييد نمود، اين گونه بود که اگر رأيي به رئيس جمهوري دهند و مورد قبول رهبر نباشد، قبول ندارند. يعني يازده ميليوني که رئيس جمهور (بني‏صدر) روي آن تکيه مي‏کند، خود اين ملت در قانون اساسي به اين مطلب رأي داده، که اگر امضاء رهبر کنار رفت، مثل يازده ميليون، صفر است، که کنار آن عدد نباشد. اين طوري نيست که برخي منتخب‏تر از ديگران باشند. اين جرياني که در وضع کنوني رايج شده و دارند فردگرايي را تبليغ مي‏کنند، براي انقلاب ما خطرناک است و بايد با شدت محکوم بشود.»

وي در فراز ديگري از سخنان آموزنده خود، عملکرد بني صدر و گروههاي ليبرال را مورد انتقاد قرار داده و چنين مي‏گويد:

«برادران و خواهران مسلمان! شما بوديد که با فداکاريتان و اطاعت از مقام رهبري، انقلاب را به اينجا رسانيديد و براي تداوم آن هم بايد از رهبر اطاعت کرد؛ اما به شما ملت قهرمان بگويم؛ روش سياسي رهبر، که همان شيوه پيامبر گونه است، اين مي‏باشد که بگذاريد افراد ماهيت خودشان را نشان دهند؛ ولي آنچه ما را رنج مي‏دهد، اين است که، اگر خداي نکرده با اين ناپاکي‏ها به انقلابمان ضربه بخورد، چه چيزي مي‏توان آن را جبران کند.»(21)

شهيد طباطبايي‏نژاد (ره) پس از پيروزي انقلاب اسلامي، به دليل لياقت‏هاي ذاتي، تعهد، دانش، تقوا و کار دلسوزانه، به عنوان اولين نماينده منطقه اردستان و زواره به مجلس شوراي اسلامي راه يافت و در اين سنگر به دفاع از نظام و ارزشها و گره‏گشايي از مشکلات مردم پرداخت. ايشان حسن تدبير، تقوا، خوش خلقي و درايت خويش را در اين مسؤوليت خطير که دوراني کوتاه از عمر او را در بر داشت، نشان داد. او به دليل اهميت قائل شدن به تشکيلات، از اعضاي فعال دفتر مرکزي حزب جمهوري گرديد و رشته انس و الفت خود را با شهيد دکتر بهشتي (ره) پيوند زد. وي سرانجام در هفتم تير 1360 ش، به همراه سالار شهيدان انقلاب اسلامي، در کربلاي سرچشمه به شهادت رسيد و پيکر پاکش در شيخان قم دفن گرديد. از او چهار فرزند باقي ماند که فرزند کوچکش در زمان شهادت ايشان، چهار ساله بود.(22)

حضرت آيت اللّه ناصر مکارم شيرازي(مدّ ظلّه) در آغاز يازدهمين جلد «تفسير نمونه» نوشت:

«در زمره شهيدانِ [ انفجار هولناک دفتر مرکزي حزب جمهوري‏] مرحوم حجة الاسلام و المسلمين حاج سيد نوراللّه طباطبايي (ره) ؛ از همکاران عزيز تفسير نمونه بود که نمايندگي مجلس شوراي اسلامي را نيز به عهده داشت. او مردي مصمم، شجاع و با استقامت، فاضل و متدين، باايمان و پرعاطفه بود و گرما و صفاي خاصي داشت. ما جاي او را در انجمن دوستان تفسير نمونه همواره خالي مي‏بينيم، خدايش غريق رحمت کند و با شهيدان بدر و احد و ميدان جانبازي کربلا محشور دارد.»(23)

1 - خواجه نصير الدين طوسي و مردم زواره، محيط طباطبايي، مجله يغما، سال 1335 و نيز پژوهش‏هاي محلي.

2 - اردستان، نگيني بر انگشتر کوير، استاد مرتضي شفيعي اردستاني، نسخه خطي، به شماره 829 که در کتابخانه آيت اللّه مرعشي نگهداري مي‏شود.

3 - فهرست کتب خطي دانشگاه تهران، محمد تقي دانش‏پژوه، ج 17، ص 409، 412 و 413.

4 - آشنايي با احوال و آثار خوشنويسان و خطاطان اردستان، مرتضي شفيعي اردستاني (نسخه خطي).

5 - فهرست کتب خطي و فارسي و عربي و ترکي مجلس شوراي ملي، ابوالحسن حائري، ج 10، بخش چهارم.

6 - آتشکده اردستان، ابوالقاسم رفيعي مهرآبادي، بخش دوم، ص 316 - 310.

7 - برخي از آنان عبارتند از حجج اسلام حاج آقا حسن، حاج آقا حسين، حاج آقا عباس و حاج آقا يوسف.

8 - واقع در 360 کيلومتري تهران و 120 کيلومتري اصفهان. در اين باره ر.ک: آشنايي با اردستان، مرتضي شفيعي اردستاني، هفته نامه اصفهان، شماره‏هاي 8 تا 16.

9 - درباره ظفرقند ر.ک: زير آسمان کوير، علي اصغر مهاجر، ص 45 و 44؛ تاريخ اردستان، ج‏اول، ص 138 و 137؛ فرهنگ آباديها و مکان‏هاي مذهبي کشور، محمد حسين بابلي يزدي، ص‏291؛ گزارش کوير (سفر نامه صفاء السلطنه نائيني)، به اهتمام محمد گلبن، ص 77 و 76.

10 - روزنامه جمهوري اسلامي، نهم تيرماه 1362، ص 21 (ويژه نامه شهداي هفتم تير).

11 - يادنامه شهداي مجلس شوراي اسلامي، روابط عمومي مجلس شوراي اسلامي، ص 78.

12 - همان، ص 78.

13 - در برخي منابع نوشته‏اند؛ وي تا جلد هشتم همکاري داشت که درست نمي‏باشد.

14 - پيشتازان شهادت در انقلاب سوم، دفتر انتشارات اسلامي، ص 130.

15 - برگرفته از خاطرات يکي از آشنايان آن شهيد.

16 - برگرفته از خاطره يکي از دوستان مبارز آن شهيد.

17 - خاطره يکي از آشنايان آن شهيد.

18 - جزوه زيراکس و دست نويس موجود در واحد فرهنگي بنياد شهيد شهرستان اردستان.

19 - شمع‏ها از گرمي مجلس حکايت مي‏کنند، ص 289.

20 - سخنراني شهيد طباطبايي‏نژاد (ره) ، در بيست و نهمين جلسه علني مجلس شوراي اسلامي، 14 مرداد 1359.

21 - سخنراني شهيد طباطبايي‏نژاد (ره) ، در يکصد و بيست و يکمين جلسه علني مجلس شوراي اسلامي، 17 اسفند 1359.

22 - پيشتازات شهادت در انقلاب سوم، ص 130.

23 - تفسير نمونه، ج 11، ص 16.