تمدن درپرتو تفكر و سازندگى - نیازمندی های جامعه اسلامی نسخه متنی

تمدن درپرتو تفكر و سازندگى

يكى از علوم روز علم تجربى ميباشد، يعنى اعيان خارجى، و چيزهائى كه با حواس پنجگانه درك مى‏شود، و علوم ديگرى نيز وجود دارد مانند علوم انسانى كه فكرى ميباشد، كه با اولى فرق دارد، كودك در بدو تولدش چيزى را احساس نمى‏كند، بعد كم‏كم عالم به اشياء مى‏شود يعنى بوسيله تجربه مسائلى را ميآموزد، ولى عالم به مسائل فكرى كه در مورد ماوراء اشياء ميباشد نرسيده، لذا قبلاً كبريت را لمس مى‏كند اما شعور ندارد كه زدن يك چوبه آن موجب سوختن اطاق مى‏شود، اگر يك اسكناس هزار تومانى داشته باشد مقابل يك عدد شكلات عوض مى‏كند، عمر بن عبدالعزيز مى‏گويد: در كودكيم انگشتر الماسى را پدرم به من داد، و من آن را برابر يك دانه خرما فروختم، اين كودك وارد علم اشياء شده اما هنوز به علم ماورائى نرسيده است.

پس از چندى كه رشد مى‏كند، و ربط چيزها را مى‏فهمد به عالم فكرى نزديك مى‏شود، اشياء را درك مى‏كند و مى‏فهمد، و خوب و بد را تشخيص مى‏دهد، يكى از غريزه‏هائى كه خدا در نهاد كودكان قرار داده اين است كه در اوايل رشدشان سئوالهاى زيادى مى‏كنند، چون مى‏خواهند به عالم فكريشان تكامل بخشند.

اگر اتفاقا كودكى متولد شد كه هم اشياء و هم افكار را مى‏فهميد بسيار فوق‏العاده است. مانند حضرت عيسى (عليه السلام) و اگر رشد كرد و اشياء را درك نكرد ناقص است، و اگر بعد از درك اشياء نتوانست به عالم فكرى راه يابد، باز ناقص است، لذا ملاحظه مى‏شود كه براى اشباع رشد فكرى كودكان و تربيت آنان پس از جنگ جهانى دوم كتابخانه‏هاى كودك در سطح جهانى رواج يافت.

امتها و ملل دنيا نيز چنين‏اند. امتهائى هستند كه هنوز حتى به مرحله اول يعنى عالم اشياء راه نيافته و خيلى عقب افتاده هستند، از جانب ديگر امتهائى به عالم اشياء رسيده اما هنوز نتوانسته‏اند پرورش فكرى يابند. اينها نيز ناقص و عقب‏افتاده‏اند، امتهاى جهان سوم (مى‏توان گفت تمام ملل مسلمان چنين‏اند) عده‏اى آنقدر عقب‏افتاده كه هنوز به عالم اشياء هم نرسيده‏اند، مانند برخى از ملل آفريقا و عشاير عرب در يمن و سودان، يمن تا حدود (20) سال پيش هنوز مظاهر تمدن نداشت، و مردمش بدون برق و آب لوله‏كشى و غيره زندگى كرده و از پيشرفت صنعتى و زندگى ماشينى كاملاً به دور بودند، و عده‏اى از ملل مسلمان با يك درجه ترقى هنوز ناقص‏اند، يعنى به عالم اشياء راه يافته، اما دروازه‏هاى طلائى عالم فكرى را همچنان بر خودشان مسدود نگاه داشته‏اند.

مانند ساير مسلمانان كه بازارهايشان بازارهاى مصرفى شرق و غرب است و بهترين كالاها را از راه فروش ذخاير و منابع ثروتشان تهيه مى‏كنند، و خيال مى‏كنند كه قلعه‏هاى تمدن را گشاده و ترقى همين است و بس.

ما ماديات پيشرفته و تكنيك جديد را آورديم، از راديو و تلويزيون استفاده كرديم، انواع ماشينهاى پيشرفته صنعتى را به كار برديم. اما متأسفانه به دنبال آن فكر نكرديم و به طور كلى نقص مسلمانان همينجاست، غربيها ما را تحجير كرده‏اند، يعنى ولى و قيم و صاحب اختيار ما شده‏اند، درست مانند كودكان ثروتمند كه به علت عدم توانائى فكرى محجور مى‏شوند، اكثريت سران منطقه همين حالت تحجير را دارند، نوكران سرسپرده و ريزه‏خواران استعمار هستند، اگر حساب كنيم كه به عالم فكرى راه يافته‏ايم بايد فورا به دنبال آن عالم اشيائمان راتامين نمائيم...

اگر كودكى ادعا كند كه فكرش به كمال رسيده و بعد دستش را با آتش بسوزاند دروغ گفته و خودش را فريب داده، ما اگر ادعا كنيم كه عالم فكرى را درك كرده‏ايم ولى باز نيازمند به خارج باشيم خودمان را فريب داده‏ايم.

مسلمانان حتى اشياء را نيز عاريه دارند، اگر واقعا در يك محاصره اقتصادى قرار بگيرند، حتى اشيائشان نابود مى‏شود، ملاحظه بفرمائيد نه تنها ماشين آلات كه حتى پيچ و مهره آنها را نيز از خارج وارد مى‏كنيم.

يكى از نويسندگان مصرى مى‏گويد: (ما ميهمانان تمدن جديد هستيم) اگر كسى ادعا كند كه متفكر است، اما برابر شير درنده فرار نكند دروغ گفته و خودش را فريب داده است، ما دشمنان درنده بسيار داريم. اما بايد اذعان كنيم كه امت اسلامى از سواحل شرقى اندونزى تا كرانه‏هاى غربى مراكش (باستثناى افراد معدود) هنوز نتوانسته به عالم فكرى راه يابد، به عبارت ديگر شرق و غرب ما را از ورود به عالم فكر بازداشته‏اند.