یادنامه علامه شریف رضی (قدس سره) نسخه متنی

اگر كسى جاهل به احكام نماز باشد نمازش مجزى نيست و جهل به ركعات نماز، جهل به احكام آنست، پس در اين صورت نبايد اتمام به جاى قصر مجزى باشد. سيد مرتضى پاسخ گفته كه: ممكن است حكم، به سبب جهل تغيير كند هر چند كه جاهل معذور نباشد. و شهيد دوم هم مى‏نويسد: كسى كه وظيفه‏اش قصر بوده و ندانسته تمام بخواند مشهور آنست كه مطلقا اعاده لازم نيست. دليل: صحيحه محمد بن مسلم است (كه اشاره شد) و ابو الصلاح و ابن الجنيد مخالف‏اند و گفته‏اند: قبل از پايان وقت اعاده لازم است و برخى هم گفته‏اند: مطلقا اعاده واجب مى‏باشد چون زيادت كه با صحت نماز منافات دارد، تحقق يافته است.

مؤيد اين نظر در مورد جهل، اشكال سيد رضى (ره) است بر برادرش سيد مرتضى مبنى بر اين كه: كسى كه احكام نماز را نداند، نمازش باطل است و جهل نسبت به اعداد ركعات نماز جهل نسبت به احكام آنست. پس نبايد مجزى باشد. سيد مرتضى در پاسخ گفته است: ممكن است حكم به سبب جهل تغيير كند هر چند كه جاهل معذور نباشد.

و خلاصه جواب بر مى‏گردد به نص (روايت محمد بن مسلم) كه دليل بر عذر جاهل است و قول به آن متعين مى‏باشد. بنا بر اين، گفتگوئى كه ميان سيد رضى و برادرش سيد مرتضى رد و بدل شده و ظاهرا با پاسخ فوق الذكر علم الهدى، بحث پايان يافته، يكى از نشان‏هاى دقت نظر شريف رضى در فقه است كه لو لا النص در همين مسئله، حق با شريف رضى بوده است كه در صورت جهل نيز نماز مى‏بايستى، اعاده شود پس عمده دليل، همان نص و روايت محمد بن مسلم است مع ذلك به نظر ما سخن سيد مرتضى كه «گاهى جهل سبب تغيير حكم مى‏شود هر چند كه جاهل معذور نباشد» سخنى است مبهم زيرا دليل عدم لزوم اعاده نماز همين نص است و سخن كلى علم الهدى ره كه جهل موجب تغيير حكم مى‏شود بدون ذكر شاهد، حجتى را