مقايسه «مجاز القرآن» ابو عبيده و «تلخيص البيان» سيد رضى دكتر محمد علوى مقدّم - یادنامه علامه شریف رضی (قدس سره) نسخه متنی

و سيد محسن امين مى‏نويسد: رضى، اديبى برجسته و فقيهى متبحّر و متكلّم و مفسرى پر مايه بوده است.

مقايسه «مجاز القرآن» ابو عبيده و «تلخيص البيان» سيد رضى دكتر محمد علوى مقدّم

بسم اللَّه الرحمن الرحيم كتاب «مجاز القرآن» ابو عبيده معمر بن المثنى، در فرهنگ اسلامى، اهميت ويژه‏اى دارد، زيرا اولا كتاب مزبور، از كتب اواخر قرن دوم هجرى است و ثانيا، «مجاز القرآن» يك تفسير لغوى است و شايد بتوان گفت كه نخستين كتابى است كه در اين زمينه‏ها به ما رسيده است.

و چون نويسنده كتاب (ابو عبيده) از بزرگان لغت و ادب قرن دوم هجرى است، بنا بر اين، كتاب او نيز براى ما مأخذ و مرجعى ارزنده به شمار مى‏آيد.

ابن نديم در «الفهرست» (مؤلف به سال 377 هجرى) حدود يك صد و پنجاه كتاب، براى ابو عبيده بر مى‏شمارد كه برخى از آنها همچون: مجاز القرآن، غريب القرآن، معانى القرآن، در مسائل قرآنى است، و متأسفانه تنها كتاب «مجاز القرآن» او به ما رسيده و كتاب موجود هم كه دكتر محمود فؤاد سزگين، تصحيح كرده و به چاپ رسانيده فقط مطالب تا پايان سوره كهف (هجدهمين سوره) را در بر دارد.

تبحّر ابو عبيده، در حديث و تفسير و لغت، از نوشته‏هايش نمايان است. ابو عبيده در رشته‏هاى ديگر علوم نيز دستى داشته است، مسعودى در كتاب با ارزش خود به نام «مروج الذهب» كه در نيمه اول قرن چهارم هجرى، تأليف كرده، از كتاب «اخبار الفرس» ابو عبيده اسم مى‏برد. عنوان كتاب «مجاز القرآن» ابو عبيده، خواننده را به شك مى‏اندازد و در بدو امر چنين استنباط مى‏شود كه «مجاز» در نظر ابو عبيده، همان چيزى است كه منظور نظر علماى بلاغت‏