بیشترتوضیحاتافزودن یادداشت جدید
ابو عبد اللَّه مرزبانى از نويسندگان و اديبان قرن چهارم نيز نام چند تن از اين گونه شاعران و نمونههايى از اشعار آنان را ذكر نموده است.
3- سوگوارى در روز عاشورا
همان طور كه گفته شد، قبل از قرن چهارم، عزادارى براى امام حسين عليه السلام علنى نبود و نهانى در خانهها انجام مىگرفت، اما در نيمه دوم قرن چهارم، سوگوارى در روز عاشورا آشكارا و در كوچه و بازار انجام مىيافت. عموم مورخان اسلامى مخصوصا مورخانى كه وقايع را به ترتيب سنواتى نوشتهاند از قبيل ابن الجوزى در كتاب منتظم و ابن اثير در كتاب الكامل و ابن كثير در كتاب البدايه و النهايه و يافعى در مرآت الجنان و ذهبى و ديگران در ضمن ذكر وقايع سال 352 و سالهاى بعد از آن كيفيت عزادارى شيعه را در روز عاشورا نوشتهاند. از جمله ابن الجوزى گفته است كه در سال 352 معز الدوله ديلمى دستور داد مردم در روز عاشورا جمع شوند و اظهار حزن كنند، در اين روز بازارها بسته شد، خريد و فروش موقوف گرديد، قصابان گوسفند ذبح نكردند، هريسهپزها هريسه نپختند، مردم آب ننوشيدند، در بازارها خيمه به پا كردند، و به رسم عزادارى بر آنها پلاس آويختند، زنان به سر و روى خود مىزدند و بر حسين عليه السلام ندبه مىكردند، و بقول همدانى در اين روز، زنان موى پريشان در حالى كه (به رسم عزادارى) صورتهاى خود را سياه كرده بودند، در كوچهها به راه افتادند و براى عزاى امام حسين عليه السلام سيلى به صورت خود مىزدند، و بنا بر گفته يافعى اين نخستين روزى بود كه براى شهيدان كربلا سوگوارى شد، و ابن كثير در ضمن وقايع سال 352 گفته است كه اهل تسنن قدرت منع شيعه را از اين اعمال نداشتند زيرا شماره شيعه بسيار و نيروى حكومت نيز با ايشان بود.از سال 352 تا اواسط قرن پنجم كه آل بويه از ميان رفتند، در بيشتر سالها مراسم عاشورا به ترتيب مزبور، كم و بيش انجام مىيافت و اگر عاشورا با عيد نوروز يا مهرگان مصادف مىگرديد، انجام مراسم عيد را به تأخير مىانداختند. از نوشته ابن اثير چنين بر مىآيد كه در ضمن مراسم عاشورا، شبيه واقعه كربلا را نيز نشان