رقابت اهل تسنن با شيعه در انجام شعارهاى مذهبى - یادنامه علامه شریف رضی (قدس سره) نسخه متنی

جاحظ از قديميترين نويسندگان و ادباى عرب فصلى از كتاب معروف خود، البيان و التبيين، را به اين طبقه اختصاص داده است.

قوّالان با قصه‏گويان تفاوتى نداشته‏اند، جز اين كه گويا از معلومات كمترى برخوردار بوده‏اند، در ضمن سخن گفتن هم جا به جا آواز مى‏خوانده‏اند، از قوالان قرن چهارم مردى معروف به عين الزمان بوده كه سخنان او مورد اعتماد نبوده است. بايد دانست كه قوالان مذكور با قول و غزل خوانان صوفيه كه در كتاب اسرار التوحيد و ديگر آثار صوفيه از آنها نام برده شده، به كلى تفاوت دارند.

از عوامل ديگرى كه موجب اختلاف و نزاع ميان سنى و شيعه مى‏گرديد، كتابها و رساله‏هايى بود كه باعث دشمنى و نزاع ميان طرفين مى‏گشت، يكى از معروفترين اين گونه كتابها كتاب عثمانيه جاحظ است كه به احتمالى، قصه خوانان و قوالان مطالب تحريك آميز آن كتاب و نظائر آن را با بيانى بليغ و مؤثر و محرك براى مردم عامى نقل مى‏كرده‏اند و آنها را به جان يكديگر مى‏انداخته‏اند.

در قرن چهارم و پنجم

در قرن چهارم و پنجم، به خصوص در نيمه دوم قرن چهارم و نيمه اول قرن پنجم، رفتار اهل تسنن و شيعه نسبت به يكديگر و روابط آنها با يكديگر، با مقايسه با زمانهاى قبل و بعد از آن دو قرن به كلى متفاوت بود، درست است كه در اين دو قرن نيز اختلافاتى ميان سنى و شيعه وجود داشت كه گاهى به زد و خورد هم منجر مى‏شد اما با شرايطى كه وجود داشت، و با كم شدن عواملى كه موجب اختلاف مى‏گرديد، در بيشتر مواقع روابط دوستانه بود و در مواردى كه زد و خورد به ميان مى‏آمد، به موجب تعصبات محله‏اى و قومى بود، همچنين در آن اوقات كه شيعه آشكارا شعائر مذهبى خود را انجام مى‏دادند، اهل تسنن همان طور كه گفته خواهد شد، معارضه به مثل مى‏كردند و اگر از اين رهگذر زد و خوردى پيش مى‏آمد، جنبه مذهبى نداشت و مربوط به دسته‏بنديهاى محلى بود.

رقابت اهل تسنن با شيعه در انجام شعارهاى مذهبى

گفته شد كه از نيمه دوّم قرن چهارم، شيعه به طور علنى در روز عاشورا بر امام حسين عليه السلام و اصحاب آن حضرت سوگوارى مى‏كردند و دسته جمعى در كوچه و بازار به شيون و ندبه مى‏پرداختند، و بيشتر از همه اهالى محله كرخ بغداد بدين امر اقدام مى‏نمودند.