محله كرخ و مسجد براثا - یادنامه علامه شریف رضی (قدس سره) نسخه متنی

كامل حركت مى‏كردند، اهالى محله باب المراتب، فيلى كه از چوب ساخته بودند، در حالى كه گروهى مسلح بر آن سوار بودند با خود حركت مى‏دادند، چون به محله كرخ رسيدند، شيعه با بخور و عطريات و آب يخ از آنها استقبال كردند و شادمانى نمودند و به مشايعت ايشان پرداختند تا از كرخ خارج شدند، و در نيمه آن ماه شيعه به زيارت قبر موسى الكاظم رفتند. از مجموع اين جريانات، به خوبى معلوم مى‏شد كه نزاعها و زد و خوردهاى سنى و شيعه انگيزه اعتقادى نداشته و در نتيجه فتنه‏انگيزى عواملى كه تفرقه را به سود خود مى‏دانسته‏اند، بوده است، و به اصطلاح امروز جنبه سياسى داشته است، و اگر به اعتقاد مربوط بود، دوستى و صميميت معنى نداشت.

محله كرخ و مسجد براثا

در بررسى تاريخ شيعه در قرنهاى چهارم و پنجم، نام محله كرخ و مسجد براثا، بسيار به ميان مى‏آيد، از اين روى در پايان اين مقال، مناسب است كه از اين دو مكان نيز سخنى گفته شود: ياقوت گويد: كرخ به فتح پس سكون و خاء نقطه‏دار، به گمان من، لفظ عربى نيست و همانا اين لفظ نبطى است، وى چند ناحيه در عراق را كه كرخ ناميده مى‏شده است، ذكر كرده و در مورد كرخ بغداد گفته است كه دود بازارهاى بغداد، ديوارهاى شهر را سياه ميكرد و منصور (دوانيقى- بنا كننده شهر بغداد) از اين بابت اذيت مى‏شد، از اين روى بازارها را به محله كرخ منتقل كردند و باز گويد كرخ نخست در وسط بغداد بود و محله‏هاى ديگر در اطراف آن بود، اما اكنون (در اوايل قرن هفتم) محله‏اى است تنها در وسط ويرانه‏ها در قرن‏هاى چهارم و پنجم قسمت غربى بغداد كرخ ناميده مى‏شد و در آن مسجدهايى براى اقامه نماز جمعه قرار داشت. كرخ در آن زمان آبادترين محله‏هاى بغداد بوده، توانگران بغداد و قسمت مهمى از بازرگانان در آن مى‏زيسته‏اند. تمامى ساكنان كرخ شيعه امامى (جعفرى يا اثنى عشرى) بودند و در اطراف آن چند محله كه ساكنان آنها از مذاهب تسنن پيروى مى‏كردند، سكونت داشتند.

در ميان قسمت شرقى و سمت قبله كرخ محله باب البصرة قرار داشت كه مردم آن سنّى‏