انديشههاى سياسى اجتماعى موجود در آثار علامه شريف رضى سيد ابراهيم سيد علوى
بسم اللَّه الرحمن الرحيم در ميان آثار علمى و تأليفات تفسيرى بر جاى مانده از علامه سيد شريف رضى دو كتاب نفيس: تلخيص البيان و حقائق التأويل را مىتوان نام برد كه اين دانشمند عظيم الشأن در ضمن بحثهاى تفسيرى و قرآنى خويش در اين دو كتاب، نظرات ارزندهاى در مسائل سياسى، اجتماعى اسلام نيز ارائه داده است.البته تراجم نگاران، كتاب ديگرى بعنوان معانى القرآن به او نسبت دادهاند كه اگر غير از كتاب حقايق التأويل وى باشد، چنين كتابى بدست نيامده و بيش از همين عنوان، نام و نشان ديگرى از اين كتاب داده نشده است و لذا به نظر مىرسد كه معانى القرآن همان كتاب حقائق التأويل باشد و نيز كتابى كه ايشان در تلخيص البيان، برخى مباحث تفسيرى را به كتاب كبير حواله مىنمايد و با عنوان «كتابنا الكبير» از آن ياد مىكند بقرينه اين كه در همين كتاب حقائق التأويل كه تا كنون فقط، جزء پنجم آن بدست آمده و بطبع رسيده، مطالبى را به قسمتهاى ديگر همين كتاب ارجاع مىدهد با اطمينان مىتوان گفت كه كتاب كبير، معانى القرآن و حقائق التأويل، يك كتاب بيش نيستند با نامهاى مختلف.بهر حال شريف رضى «ره» از دانشمندان مبرز جهان تشيع است كه مىتوان گفت، او جلوتر از زمانش مىزيسته و داراى انديشههاى ناب ادبى، تفسيرى، كلامى و بويژه انديشههاى سياسى، اجتماعى در سطح بالا بوده است. شاهد اين سخن، علاوه بر كتاب عظيم نهج البلاغه كه خود گنجينهاى است از معارف الهى، سياسى، اجتماعى، فلسفى و روانشناختى، هر چند كه محتواى اين كتاب بزرگ از خود رضى نيست بلكه مختارى است از سخنان حكمت بار امير المؤمنين على عليه السّلام كه آن حضرت آنها را در مناسبتهاى گوناگون ايراد فرموده و يا نوشته است اما بدون شك، عنايات سيد مرحوم به اين بخش از بيانات امير المؤمنين عليه السلام كه در مايههاى مختلف حكومت، سياست و مديريت مىباشد خود بيانگر طرز تفكر وى نيز مىتواند باشد زيرا ذوق، قريحه و استعداد هر كس در نوع عملكرد و انتخاب او جلوه مىكند.علاوه بر اين كتاب پر ارج، در ديگر آثار سيد نيز انديشههاى بلند و تفكرات اجتماعى والائى در زمينه سياست و حكومت و ديگر مسائل انسانى، به خوبى به چشم مىخورد و ما