یادنامه علامه شریف رضی (قدس سره) نسخه متنی

را اثبات مى‏كند زيرا اختيار را بكلى از پيغمبر سلب مى‏نمايد تا چه رسد به بقيه مردم، ولى سيّد پاسخ مى‏دهد كه معنى آيه، عدم اختيار و دخالت پيغمبر صلّى الله عليه وآله وسلّم در ثواب و عقاب و صلاح و فساد و حيات و ممات ايشان است چگونه آيه از آن حضرت سلب اختيار مطلق مى‏كند در صورتى كه او را مأمور به دعوت و هدايت ايشان مى‏كند پس اين آيه و نظائرش براى انبياء ديگر زمانى نازل مى‏شود كه پيغمبران از ايمان نياوردن مردم خسته و مأيوس مى‏شوند و تقاضاى هلاك و استيصال آنها را مى‏نمايند. سيد رضى در جواب از اين آيه هفت قول نقل مى‏كند كه همگى آنها بعضى از اختيارات را از آن حضرت نفى مى‏كند و نفى كلى را تخصيص مى‏دهد مثلا در پاسخ چهارم از «زجّاج» نقل مى‏كند كه در جنگ احد زمانى كه پيشانى پيغمبر صلّى الله عليه وآله وسلّم شكست، آن حضرت خون‏ها را با انگشت از پيشانى پاك مى‏كرد و مى‏فرمود: كيف يفلح قوم فعلوا هذا بنبيّهم و هو يدعوهم إلى ربّهم» سپس اين آيه نازل شد.

آيه بيست و دوم: و جنة عرضها السماوات و الارض» سؤال مى‏شود كه چرا در اين آيه، عرض بهشت معين شده و طولش معين نشده است و پاسخ مى‏دهد كه عرض به معنى «كوه، حشيش، لشكر، وسعت و خلاف طول» مى‏آيد و در اينجا به معنى وسعت است.

پاسخ ديگر اين كه عرضش كه اين مقدار است طولش بيشتر است.

آيه بيست و سوم: وَ لَقَدْ كُنْتُمْ تَمَنَّوْنَ الْمَوْتَ مِنْ قَبْلِ أَنْ تَلْقَوْهُ فَقَدْ رَأَيْتُمُوهُ وَ أَنْتُمْ تَنْظُرُونَ در اين آيه سه سؤال است. اوّل آنكه مردن ديدنى نيست پس چگونه خدا مى‏فرمايد «رأيتموه» و پاسخش اينست كه مراد ديدن اسباب مرگ است، مانند فرود آمدن شمشير و نيزه. سؤال دوم اينست كه «نظر» به معنى «رؤيت» است، پس چگونه در آيه رؤيت و نظر هر دو آمده و فرموده است: «رأيتموه و أنتم تنظرون» و پاسخش اينست كه «رؤيت» به معنى ديدن است و «نظر» به معنى نگاه كردن يعنى چشم را بسوى چيزى دراز كردن كه اعم از رؤيت است پس معناى آيه اينست كه: اسباب مرگ به قدرى نزديك شما بود كه شما نگاه كرده و آن را مى‏ديديد و سؤال سوم اينست كه معنى موت در آيه كشته شدن و در ميدان جهاد است و چگونه مسلمين كشته شدن خود را بدست كفار از خدا مى‏طلبيده‏اند در صورتى كه كشتن مسلمين كفر است و آنان تمناى كفر كرده‏اند پاسخ اين سؤال اينست كه آنان تمنّاى موت كردند نه قتل (ولى جواب واقعى اينست كه كشتن كفر است نه شهيد شدن و آنان تمناى شهيد شدن مى‏كردند نه شهيد كردن).

آيه بيست و چهارم وَ مَنْ يُرِدْ ثَوابَ الدُّنْيا نُؤْتِهِ مِنْها وَ مَنْ يُرِدْ ثَوابَ الْآخِرَةِ نُؤْتِهِ مِنْها سؤال مى‏شود كه ما بسيار مى‏بينيم كسانى را كه دنيا را مى‏خواهند و به آن نمى‏رسند و پاسخ اينست كه مقصود از «اراده دنيا» رو آوردن بدنيا و عمل كردن براى آن و